Сыртқы қарыз Ұлттық қордағы жинақтан асып кетті

Қазақстанның сыртқы қарызы жыл сайын өзгеріп, оның құрылымы мен өтеу саясаты қоғамда қызу талқыланып келеді. Бірақ бұл жолғы көрсеткіште назар аударар тұс салмақты болып тұр.

Неге..

Қаржы министрлігінің статистикасында елдің  мемлекеттік қарызы 1 шілдеге 33,53 трлн теңгеден немесе $64,4 млн-нан асқаны хабарланды. ұаны ты, деп Қаржы министрлігінің статистикасынан келіп шығады. Бұл көрсеткіш 31,83 трлн теңгені құраған жылдың басындағы көрсеткіштен 5,3% -ға артық.

Осылайша, Қазақстанның мемлекеттік қарызы алғаш рет Ұлттық қордың мөлшерінен асып түсті.

1 шілдеге ол 32,8 трлн теңгеге жетті.

Мемлекеттік борыш:

Үкіметтің борышы ішкі және сыртқы болады. Ішкі негізінен мемлекеттік қазынашылық міндеттемелермен ұсынылған және 23,7 трлн теңгені ($45,7 млрд) құрайды.

Сыртқы былайша бөлінген:

Мемлекет кепілдік берген қарыз 2,1 трлн теңгені, мемлекет кепілгерлігі бойынша қарыз — 20,6 млрд теңгені құрайды.

Өзге елдерде

Қазақстанда ЕАЭО елдерінің ішінде жан басына шаққандағы ең үлкен сыртқы қарыз, деп жазады портал Ranking.kz. Еуразиялық экономикалық комиссияның (ЕЭК) деректері негізінде есептеулерге сәйкес, 2024 жылы Қазақстанның жан басына шаққандағы сыртқы қарызы бір адамға 8,1 мың долларды құрады. 2019-2023 жылдардағы көрсеткіштермен салыстырғанда бұл ең аз мән: бұрын сома бір адамға $8,7 мыңға жеткен. Бес жыл ішінде көрсеткіш небәрі 5,2% -ға төмендеді.

ЕАЭО-да жан басына шаққандағы сыртқы қарыз көлемі бойынша екінші орынды Армения алады, онда басқа елдер алдындағы берешек бір адамға $5,3 мың құрайды. Беларусьте бұл көрсеткіш бір адамға $3,9 мыңды құрайды. Бес жыл ішінде ол 11% -ға азайды. Жан басына шаққандағы сыртқы қарыздың ең аз мәні — Қырғызстанда: бір адамға $1,6 мың.

Ақшалай мәнде ЕАЭО елдерінің жалпы сыртқы борышы 2019 жылдан 2024 жылға дейін 27,2% -ға, $518,8 млрд. дейін азайды. Ең көп үлес бұрынғысынша сыртқы әлем алдындағы қарыздары $290,8 млрд-ты құраған Ресейге тиесілі. Және бұл ЕАЭО-ның осы жылдар ішінде міндеттемелердің бірден 40,8% -ға қысқарғанын көрсеткен жалғыз елі. Бұған Ресейге қарсы санкциялар мен бизнестің халықаралық қаржы нарықтарына қолжетімділігін шектеу себеп болды. Ең аз сыртқы борышы бар ЕАЭО елдері деп Қырғызстан мен Арменияны атауға болады. Алайда оларда бес жыл ішінде бұл қаржылық көрсеткіш 30% -дан астам өсті.

ЕАЭО елдері сыртқы қаржылық міндеттемелерінің құрылымы бойынша айтарлықтай ерекшеленеді.

Мысалы, Қазақстанда 2024 жылы қарыздың жартысынан астамы (55,3%) фирмааралық берешек болды:

Бұл ретте Қырғызстан, Армения және Беларусь сияқты елдерде 2024 жылы сыртқы міндеттемелердің негізін мемлекеттік басқару органдарының берешегі құрады: 36% -дан астам. Ал Ресейде мемлекеттік борыштың үлес салмағы ең аз болды: небәрі 6,7%. Солтүстік көршінің қарыздары негізінен банктер мен басқа да секторлардың қарыздары есебінен қалыптасты.

Ұлттық банк не дейді

Ұлттық банктің мәліметінше, 2025 жылдың 1 сәуіріне елдің сыртқы қарызы $170,5 млрд. құрады. Бес жыл ішінде оның көлемі 11,6% немесе $17,8 млрд. өсті.

Бұл ретте жыл басынан бері ол $5,7 млрд-қа ұлғайды, бұл төлем балансы операцияларының $3,4 млрд-қа және бағамдық, құндық және өзге де өзгерістердің $2,3 млрд-қа өсуіне негізделген.

Егер сыртқы борыштың құрылымын қарайтын болсақ, онда оның негізгі бөлігін фирмааралық қарыз алады — $92,4 млрд (2020 жылғы 1 сәуірмен салыстырғанда -5%). Одан кейін басқа секторлар — $48,7 млрд (+ 27%), банктер — $14,6 млрд (+ 3,04 есе), мемлекеттік басқару органдары — $12,6 млрд (+ 10,5%), сондай-ақ Ұлттық банк — $2,2 млрд (+ 2,3 есе).

Бұған дейін Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов фирмааралық қарыз неден қалыптасатынын егжей-тегжейлі айтып берген болатын. Оның айтуынша, ол негізінен ірі мұнай-газ компанияларына тиесілі.

«Бұл сол Chevron, Shell, Eni, ExxonMobil компанияларының ақшасы. Олар көбінесе Нидерланды арқылы өздерінің Қазақстанда болуын құрылымдайды. Сәйкесінше, Қазақстан емес, аталған кәсіпорындар мен басқа да компаниялар өздерінің Нидерландыдағы бас ұйымдарына тиіс», — деп түсіндірді ол.

Бұдан басқа, бас банкир сыртқы қарыз деңгейін емес, оның ЖІӨ-ге қатысты пайызын қадағалауға шақырды. Ол 2018-2019 жылдары бұл көрсеткіш де $160-170 млрд болғанын, бірақ ол кезде ЖІӨ-нің өзі де осындай деңгейде болғанын еске салды. Нәтижесінде сыртқы борыштың ЖІӨ-ге арақатынасы 110-120% -ға жетті.

«Қазір ол 57-58% құрайды, яғни қарыз жүктемесінің деңгейі айтарлықтай төмендеді. Сондықтан менің ойымша, бұған абсолюттік санға емес, бірінші кезекте назар аудару керек. Осылайша, біз ел ретінде өсті, ал қарыз сол деңгейде қалды», — деп атап өтті Т. Сүлейменов.

Продолжая тему:
#Внешний долг #Деньги #Казахстан #Национальный фонд
Алаколь меняется: что изменилось после поручения Президента
24 августа 2025 в 16:57
Компания Wildberries изменила доставку в Казахстане — подробности
21 августа 2025 в 11:37
Работники КЖД обратились с жалобами рабочие нормы
24 августа 2025 в 15:54
Казахстанцы массово жалуются на интернет от Beeline: платишь больше — получаешь хуже
20 августа 2025 в 17:07
Шестерых туристов спасли в горах Туркестанской области
24 августа 2025 в 15:01
В Казахстане появился новый депозит на месяц
22 августа 2025 в 14:42
В Конаеве молодёжная встреча переросла в драку с наездами на людей
24 августа 2025 в 13:46
ДТП в Казахстане: за полгода — 955 погибших
16 июля 2025 в 17:45
ForteBank с сентября поднимает тарифы на переводы в рублях
24 августа 2025 в 11:58
В Казахстане с 2026 года изменится цена автостраховки
22 августа 2025 в 14:37
В Казахстане отменят штрафы за досрочное закрытие кредитов для граждан
24 августа 2025 в 11:38
Спасатели МЧС Казахстана обнаружили фрагменты пропавшего вертолета
26 июля 2025 в 11:53
Bank RBK выкупит ценные бумаги на большую сумму
24 августа 2025 в 10:29
Мини-отпуск в конце лета: как отдыхаем на День Конституции
22 августа 2025 в 14:34
Президент Казахстана расширил полномочия АЗРК
23 августа 2025 в 15:51
С осени в Казахстане вводят новые правила по пенсиям
22 августа 2025 в 14:07
Продлены сроки приема документов на поступление в колледж
23 августа 2025 в 15:34
Новый поворот. На банковском рынке Казахстана – перемены
18 августа 2025 в 10:53
Глава государства провел телефонный разговор с Президентом Франции
23 августа 2025 в 15:21
Казахстанский лидер поздравил Украину с Днём независимости
24 августа 2025 в 12:17
В Астане участок улицы Герцена частично перекрыт на ремонт
23 августа 2025 в 14:03
Где в Астане купить уголь и сколько он стоит
22 августа 2025 в 16:38
В Карагандинской области продолжается масштабный проект по газификации
23 августа 2025 в 13:37
Рейтинг банков Казахстана по активами и чистой прибыли вместе с новыми KMF и «БиЭнКей»
19 августа 2025 в 16:40