Қазақстанда мобильді аударымдар кәсіпкерлік қызметті көрсететін белгілі бір өлшемдерге сәйкес келсе, кіріс ретінде қаралуы мүмкін.
Бір транзакция мемлекеттік органдарға болып жатқан оқиғаның шынайы көрінісін бермейді, сондықтан қаражаттың қозғалысын хронологиялық тәртіпте қадағалай бастайды. Жаңа ережеге сай, егер бір адам үш ай қатарынан 100-ден астам түрлі адамнан ақша алып отырса, салық органдары оны бақылауға алынады. Жалпы сома 255 мың теңгеден асса, бұл кәсіпкерлік қызмет белгісі деп танылуы ықтимал.
Атап айтқанда, егер бір банктік шотқа қатарынан үш ай ішінде 100 және одан да көп түрлі жөнелтушілерден аударымдар түссе, бұл салық органдарының назарын аударуы мүмкін. Мұндай аударымдар, егер туыстары немесе достары арасындағы жеке аударымдар болып табылмаса, тауарлар немесе қызметтер сатудан пайда алу үшін пайдаланылса, табыс деп танылады.
Мобильді аударымдарды бақылау мен салықтық әкімшілендіру 2025 жылы жаңа деңгейге көтеріліп, ақша аударымдарына қатысты бақылау күшейді.Мобильді қосымша арқылы аударылған қаражатқа ілесе жүретін түсініктеме хабарлама оны ақтауға себеп бола алмайды. Себебі мобильді ақша аударымдарымен ілесе жүретін хабарламалар үйреншікті құбылысқа айналып кетті.
Енді 3 ай қатарынан 300 мың теңге көлемінде сомада қаражат аударылып отырған азаматтарға ақшаның бизнестен түспегенін дәлелдеуіне тура келеді. Құзырлы орындар енді оның тек кәсіпкерлік сипатына ғана басымдық береді.
Енді:
• Үш ай қатарынан 100-ден астам адамнан ақша алатындар
• Аударым көлемі 255 мың теңгеден асатындар
• Ай сайын 300 мың теңгеден көп ақша түсетіндер
• Түсініктемеде «қызмет», «құжат» т.б. кәсіби сипаттағы сөздерді жазатындар
• Ресми түрде тіркелмей кәсіпкерлікпен айналысатындар
Мұндай жағдайда 15-тен 100 АЕК аралығында айыппұл салынады. Ал табысын жасырып қалса 200% салық төлету қарастырылған.
Апта басында кәсіпкерлер, заңды тұлға басшылары және олардың жұбайлары мобильді аударымдар бойынша тексерілетін тұлғалардың тізбесі анықталды.
• Оларға қатысты операциялар 2024 жылғы деректер негізінде камералдық бақылауға түседі.
• 3 ай қатарынан аударылған қаражаттың жалпы сомасы 255 мың теңгеден (яғни үш ең төменгі жалақы көлемінен) асып кетсе – салық органдары тексеру жүргізе алады.
Қаржылық мониторинг агенттігі ақшаны жылыстатуға және терроризмді қаржыландыруға қарсы жаңа әдістерді енгізетіні бұған дейін хабарланған. ҚМА төрағасының орынбасары Жеңіс Елемесовтің айтуынша, енді бірнеше операцияның арасындағы байланысты талдауға аударылады.Күмән тудыратын операцияларды бағалау критерийлері агенттік төрағасының бұйрығы арқылы қабылданады.
«Күмәнді қызметті жүргізудің мәні қаржы мониторингі субъектілеріне түсетін операциялардың жиынтығын талдаудан тұрады. Егер жеке қарайтын болсақ, онда әрбір операция формальды түрде күдік тудырмауы мүмкін. Ал дәл осы өзара байланысты операциялардың, сондай-ақ олардың аффилиирленген тұлғаларының жиынтығы барлық қызметтің күдікті екенін көрсетуі мүмкін. Бұл жағдайда банктер бұл ақпаратты ұсынуы тиіс, — деп мәлімдеді Елемесов.
Елемесов бұл мәліметтерді депутаттарға жарияланғанға дейін жеке өзі бере алатынын айтты:
«Шын мәнінде, күдікті қызметті анықтау үшін екінші деңгейдегі банк немесе басқа қаржы мониторингі субъектісі қандай да бір дерекқорға қол жеткізуді талап етпейді. Олар тек Актінің заңдары бойынша жазылатын өлшемдер призмасы арқылы олардың күмәнді қызмет санатына жататындығын немесе жатпайтындығын ғана талдауы қажет» деп түйіндеді Елемесов.
Тағы бар жаңалық:
• Ұлттық банк алаяқтықпен күресу үшін банктерге күдікті аударымдарды 24 сағатқа дейін тоқтатуға мүмкіндік беретіні осыған дейін атылған.
• ҰБ төрағасының орынбасары Берік Шолпанқұловтың айтуынша, мұндай жағдайда клиент қатты психологиялық қысымға түсуі мүмкін.
• Сондықтан банк оны туысымен бірге бөлімшеге шақырып, шешімді саналы түрде қабылдағанын тексеруге құқылы.
Жүйе 2025 жылдың соңына дейін толық дайын болады.
