Дүниежүзілік банк 2021 жылғы сатып алу қабілетінің тепе-теңдігі туралы жаңа деректер бойынша халықаралық кедейлік шегін жаңартып, қайта қарау нәтижесінде кедейліктің жаңа шегі белгіленді.
Мәселен, халықаралық кедейлік шегі күніне 3 доллар (бұрын — 2,15 доллар),
- кірісі орташадан төмен елдер үшін — күніне 4,2 доллар (бұрын — 3,65 доллар),
- кірісі орташадан жоғары елдер үшін — күніне 8,3 доллар (бұрын — 6,85 доллар) құрайды.
Дүниежүзілік банктің 2021 жылғы соңғы мәліметтері бойынша Қазақстандағы кедейлік деңгейі 15,15% -ды құрады. Ал Ұлттық статистика бюросы 2021 жылғы көрсеткішті 5,2% деңгейінде белгіледі.
Ал Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша Қазақстандағы кедейлік деңгейі сол кезеңде 5,2% құрады (мысалы, 2024 жылғы деректер бойынша көрсеткіш 5% -ға дейін төмендеді).
2025 жылға дейін Қазақстандағы кедейлік шегі ең төменгі күнкөріс деңгейінің 70% -ын құрады (2024 жылы 33 557 теңге).
Дүниежүзілік банктің кедейлік мәселелері жөніндегі аға экономисі Метиннің айтуынша, табыс деңгейі орташадан жоғары топқа жататын көптеген елдер бар және олардың ұлттық кедейшілік белгілері айтарлықтай ерекшеленеді — шашыраңқы жерлер айтарлықтай үлкен.
«Кейбiр елдерде кедейлiктiң өте жоғары және амбициялы шегi белгiленген, басқаларында керiсiнше, өте төмен. Егер Қазақстан туралы айтатын болсақ, онда оның табысы орташадан жоғары елдер арасындағы кедейлік шегі шамамен Иран деңгейінде. Бұл топ бойынша медианалық мәннен сәл төмен, бірақ одан тым алыс емес», — дейді сарапшы.
Дүниежүзілік банк жан басына шаққандағы тәсілді қолданатынын айтып берді. Қазақстанда әдіснамада жан басына шаққандағы емес табыс баламасы пайдаланылады.
Нақтыласақ:
- Дүниежүзілік банктің әдіснамасы бойынша, егер отбасы алты адамнан тұрса және үй шаруашылығының табысы 600 мың теңгені құраса, жан басына шаққандағы табыс 100 мың теңгені құрайды.
- Қазақстандық әдіснамада тек бір ересек адам 1 (бірлік) деп есептеледі, екінші және одан кейінгі мүшелер 0,8 болып қабылданады.
Есептеулердегі алшақтықтардың екінші себебі — кедейшілік шегін әртүрлі анықтау. «Дүниежүзілік банктің кедейлік шегі қазақстандық бюроға қарағанда жоғары» деп түсіндірді Метин Ниблер.
«Үшінші себеп ретінде Дүниежүзілік банк өкілдері Қазақстандағы үй шаруашылықтарын тұтынуда ескерілетін, бірақ Дүниежүзілік банктің ескермейтін белгілі бір көрсеткіштерді атады. Мысалы, тұрғын үйді жалға алушылар үшін жалдау ақысы.
Деректерді кейінірек берудің бір себебі — Ұлттық статистика жөніндегі бюродан ақпарат алу проблемасы
Көптеген елдер үй шаруашылықтарын зерттеу нәтижелерімен Дүниежүзілік банк сарапшыларымен бөліседі. Бірақ Қазақстанда заңнамалық проблемалар бар.
«Қазақстанда олар жергілікті зерттеу институттарымен, жергілікті зерттеушілермен осы ақпаратпен бөліседі. Бірақ Қазақстанның статистика туралы заңында Ұлттық статистика бюросының мұндай мәліметтерді Дүниежүзілік банкпен бөлісуге рұқсаты жоқ. Сондықтан да кейде деректерді алу бойынша сұрақтар туындайды. Біз «сондай-ақ Статистика туралы заңға өзгерістер енгізу мәселесін Ұлттық статистика бюросымен талқылап жатырмыз», — деді Дүниежүзілік банк өкілі.
