Қаржылық сауаттылық банктерден басталу керек

Жалпы, елдегі қаржы саласын одан әрі жетілдіру керектігі, бұл салада арнайы тұжырымдамалар жасалуы қажеттігі жиі айтылады. Осыған орай еліміздің Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРД) 2030 жылға дейін бұл саланы дамыту тұжырымдамасын да қабылдаған.  

Агенттіктің төрағасы Мәдина Әбілқасымованың сөзіне сүйенсек, тұжырымдаманың негізгі мақсаты – Қазақстанның тұрақты және инклюзивті экономикалық өсуіне және халықтың әл-ауқатын жақсартуға айтарлықтай үлес қосу. Тұрақты және бәсекеге қабілетті қаржы нарығын қалыптастыру.

Соңғы 5 жылда қаржы жүйесінің активтері 74,5 пайызға өсіп, 44,3 трлн теңгеге дейін жеткен. Бұл біздің ЖІӨ-нің 54,5 пайызын құрайды. Елдегі екінші деңгейлі банктер қаржы секторының 85 пайызын иемденсе, қалған 15 пайызы басқа секторлардың үлесінде.

ҚНРДА төрағасы Мәдина Әбілқасымованың сөзіне сүйенсек, тұтынушылармен адал жұмыс істеу үшін тұтынушылардың да қаржылық сауаттылығын арттыру мәселесі өзекті. Тұтынушы қаржылай сауатты болғанда әртүрлі тәуекелдерге жол берілмейді. Мысалы, банктерге барғанда банк ұсынған несиелер жайында, сақтандыру қызметі жайында сауатты болған адам еш ұтылмайды.

«Банкке өзіне не қажет екенін біліп бару, қаржылай сауатты болу, банк ұсынған пайыздарды есептей алу да ұтылмауға жол береді. Сақтандыру қызметіне қатысты да сауатты болған жөн», – дейді М.Әбілқасымова.

2030 жылға дейінгі тұжырымдамада осындай талаптар ескерілсе, бұдан бөлек, шағын және орта бизнестің қаржылық сауаттылығын арттыру да өзекті болмақ. Халықтың өзін-өзі жұмыспен қамтуына жағдай жасауы да қай кезде өзекті. Осыған байланысты жұмыс істеуге қабілетсіз кәсіпорындарды мемлекеттік қолдауды тоқтату, оның орнына елді жұмыспен қамтитын, жұмыссыз жүрген азаматтардың қолына «күрек» ұстата алатын кәсіпорындарды қолдау жүзеге асады. Бұған қоса стрестік активтермен мәмілеге келу, цифрлы платформа құру, банкроттықты рәсімдеу мәселелері де қаржы нарығын дамыту тұжырымдамасында қарастырылған.

Жалпы, ҚНРДА ұсынған деректерге сәйкес, бизнесті несиелендіру өсімі былтырғы қараша айының қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығын есепке алмағанда барлық дерлік салаларда байқалды. Атап айтқанда, өнеркәсіп саласының алған несиесі 2,6%-ға, яғни 4,1 трлн теңгеге дейін (2024 жылдың басынан бастап 21,7%-ға өсті), сауда-саттықта 4,4%-ға, яғни 3,4 трлн теңгеге дейін (+13,8%) өсті.

Қалған салалардағы несиелендіру көлемінің өсімі мынандай: құрылыста – 1,9%, 0,6 трлн теңгеге дейін, көлік саласында – 12,6%, 0,9 трлн теңгеге дейін, ақпарат және байланыс саласында – 6,9%, 0,1 трлн теңгеге дейін, басқа да қызмет көрсету салаларында – 4,4%, 3,1 трлн теңгеге дейін.

Сарапшылардың айтқанына сенсек, банк секторында банк салымшылардың емес, банк қызметкерелерінің қаржылық  сауаттылығын көтеру маңызды.   

Қазақстандағы қаржылық сауаттылық деңгейі мәз емес екенін сарапшылар жиі айтады. Банктер халыққа пайыздың қалай есептелетінін, дифференциалды кредит пен ануитетті кредиттің айырмашылығын, өзін-өзі банкрот қылудың артықшылықтары мен кемшіліктерін ашып айтуы керек.

Қаржыгер Мақсат Халықтың айтуынша, бұл халыққа қол жетімді болуы үшін  цифрлық платформа арқылы  оқытылғаны, бұған ҚНДРА мен Ұлттық банк мүдделі болуы керек. Қаржылық сауаттылық қарапайым ғана алаяқтардан қорғана білу, жеке қар­жыңызды депозитте сақтау, оны қор­ландырып жинақтау және ұлғайту жол­дарын меңгеру, депозиттен де бөлек қар­жылық құралдарымен танысу, соны­мен қатар несиені тыңғылықты зерттеп білу секілді құндылықтардан құралады. Егер несиенің пайыздық мөлшерлемесі тым жоғары болып кет­кенде ол да тиімсіз құралға айналады. Сондықтан тиімді шарттармен алудың да көптеген мүмкін­дігімен танысқан жөн. 

«Қаржы пира­мидалары дамыған және әртүрлі за­манауи техникалық құрылғылар арқылы алаяқтардың шабуылы өршіген заман. Алаяқтар адамның дауысын жазу ар­қылы, оны өңдеп, жалған телефон қоңы­рауларымен адамды адастыратын кезеңде қаржылық сауаттылық олардың осындай қитұрқы әрекеттеріне төтеп беруге кө­мектеседі», — дейді сарапшы.

Қаржы нарығы үшін биылғы тың жаңалық – Банктер туралы жаңа заң. Бұл құжат биыл дайын болады деп күтіліп отыр. Мамандардың айтуынша, қолданысқа енетін бұл заң қаржы саласына тың өзгерістер әкелуі тиіс. Ендігісі нарықты сол өзгерістерге дайындауға байланысты болып тұр. 

Продолжая тему:
#АРРФР РК #Деньги #Казахстан #Мадина Абылкасымова #Финансы #Экономика Казахстана
Новый прямой рейс Алматы — Дананг от Air Astana
4 июня 2025 в 22:02
Лидер Rammstein Тилль Линдеманн выступит в Алматы
3 июня 2025 в 17:01
Глава МЦРИАП Жаслан Мадиев развеял слухи о новом «Операторе РОП» в РК
4 июня 2025 в 21:50
На Каспии снова обнаружили десятки мёртвых тюленей
25 мая 2025 в 12:55
Трагедия в Жымпиты: реакция акима области
4 июня 2025 в 21:46
Ночная потливость — не просто симптом: медик предупредил об опасном виде рака
3 июня 2025 в 12:25
В Казахстане усилили контроль над наркотическими лекарствами с цифровой маркировкой
4 июня 2025 в 21:00
Ученые нашли «пусковую кнопку» старения — можно ли ее отключить?
31 мая 2025 в 17:44
Нариман Турегалиев выразил соболезнования в связи с трагедией в Сырымском районе
4 июня 2025 в 20:58
Около 870 миллиардов тенге — в минусе: что случилось с Нацфондом в 2025 году
3 июня 2025 в 18:14
Мұнай бағасы 60 долларға жақындаған кезде «Қазақстан экономикасын қалай емдеуге болады?» тақырыптың өзектілігі арта түседі
4 июня 2025 в 20:46
В Казахстан на отдых и реабилитацию прибыли дети из Украины
3 июня 2025 в 13:07
Пятеро детей погибли при пожаре в ЗКО
4 июня 2025 в 20:32
Минфин объяснил лимит в 1 млн тенге на мобильные переводы
3 июня 2025 в 15:57
Госаудит выявил массовые нарушения
4 июня 2025 в 19:49
Деньги вернули — школу построили: как в Атырауской области распорядились средствами
2 июня 2025 в 11:29
Скорая помощь начала работать с видеожетонами
4 июня 2025 в 19:18
Кошка обнюхивает вас? Это значит больше, чем вы думали
30 мая 2025 в 12:12
Мажилис призвал Минздрав улучшить работу по теме лекарств
4 июня 2025 в 18:32
Тенге укрепился к доллару впервые за три месяца
2 июня 2025 в 17:03
В Туркестанской области построили школу на 900 мест
4 июня 2025 в 17:35
Базовая ставка: ждать ли изменений 5 июня
3 июня 2025 в 15:29
Из Караганды запущен прямой международный рейс в Стамбул
4 июня 2025 в 17:04
Пошагово и без нервов: как правильно оформить машину на нового владельца
3 июня 2025 в 17:35