Қазақстан Ұлттық Банкі қолма-қол шетел валютасымен айырбастау операцияларын жүзеге асырудың қолданыстағы ережелеріне валюта бағамдары бар таблоларды орналастыруға тыйым салуды көздейтін түзету әзірледі.
Баспасөз қызметінің ақпараты бойынша, қазіргі уақытта айырбастау пункттерінің сыртқы ақпараттық стендтерінде қолма-қол шетел валютасын теңгеге сатып алу бағамы және сату бағамы туралы мәліметтер сыртқы жарнамаға жатпайды. Сәйкесінше, олар жолдардың, жаяу жүргіншілер өткелдерінің бойында, ғимараттардың қасбеттерінде, жол белгілерінің үстінде және қоғамдық орындарда орналастырылады.
«Кейбір жағдайларда ақпараттық стендтерді орнату көлік құралдарының қауіпсіздік талаптарын бұзады, жол қозғалысына қатысушылардың жол жағдайын қабылдауына кедергі келтіреді», — делінген баспасөз хабарламасында.
Осыны ескере отырып, қолма-қол шетел валютасын сатып алу бағамы және сату бағамы туралы ақпарат «айырбастау пунктінің үй-жайында ғана орналастырылатын» бөлігінде осы ақпараттық стендтерге қойылатын талаптарды қайта қарау көзделеді.
Осы норманы көздейтін қаулы жобасы «Ашық НҚА» порталында орналастырылған. Құжатты жария талқылау 14 сәуірге дейін жалғасады.
Сайттағы түсініктемеден көрініп тұрғандай, өзгеріс көп функционалды мақсаттағы ғимараттар мен құрылыстардағы (оның ішінде іскерлік орталықтардағы), теміржол вокзалдары, казино ғимараттарындағы, халықаралық әуежайлар аэровокзалдарының ішіндегі, Қазақстанның мемлекеттік шекарасы арқылы автомобиль, теңіз және өзен өткізу пункттерінің аумағындағы айырбастау пункттеріне әсер етпейді.
Сарапшыларды ҰБ-тің бұл шешімі екі ұдай пікірге қалдырып отыр.
Ұлттық банк валюта бағамдарының ашық көрсетілуі теңгенің құнсыздануына, инфляцияның өсуіне немесе қымбатшылықтың артуына әсер етеді деп ойлайды.
Банктердегі жоғары пайыздық мөлшерлемелер, экономиканың әртараптандырылмауы, өндіріс пен экспорттың әлсіздігі сияқты негізгі мәселелерді шешудің орнына, валюта бағамын жасырумен шектелу — мәселені түбегейлі реттеудің амалы емес.
«Егер шын мәнінде ұлттық валютаның тұрақтылығын қамтамасыз ету мақсаты тұрса, онда экономиканы әртараптандыру, өндірісті дамыту, экспортты ұлғайту және қаржы саясатын тиімді жүргізу сияқты кешенді шаралар қажет. Ал айырбастау орындарындағы бағамды алып тастау түбегейлі өзгеріс әкелмейді. Бұл тек ақпараттың ашықтығын шектеп, халықтың қаржылық шешім қабылдауын қиындатуы мүмкін. Бірақ біздікілер проблеманы осылай шешпекші», — дейді қаржыгер Сәбит Рысбаев.
Ал келесі қаржыгер Ілияс Исаев тек доллар бағамына қарап қана бет түзеудің салдары долларға деген тәуелділігімізді тереңдетіп жібергенін айтады. Үкімет пен ҰБ тарапынан оның зардабын жеңілдету үшін жасалған шешімдерінде нәтиже бар. ҰБ төрағасы Т. Сүлейменовтың өзі кезінде доллар мен теңге бағамынын кемінде 10 пайызына психологиялық тәуелділік әсер ететінін айтқан. елде долларға психологиялық тәуелділікті жою керектігін айтқан.
«Мен ҰБ-тің бұл шешімін қолдаймын. Біз экономиканы дамыту үшін долларға деген тәуелділігімізді жеңуіміз керек. Бұл жерде доллар қара базарларға көшіп кетеді деп ойламаймын. Бірақ уақыт өте келе доллар сататын айырбас пункттері де азаяды деп үміттенемін. ЕО елдерінде доллар арнайы орындарда ресми бағамммен айырбасталады. Біз де сондай жағдайға жақындап келе жатырымыз», — дейді Ілияс Исаев.
