Кездесуде министр Жұманғарин жаңа реформа аясында екінші деңгейлі банктер мен құрылыс компанияларына қосылған құн салығын енгізу көзделіп отырғанын, алайда кейінгісіне кей депутаттар қарсы шыққанын атап өтті.
«Жаңа салық кодексінің жобасы қазір парламенттежатыр. Біздің беріп жатқан ұсыныстарымызқосымша болады. Жаңа салық кодексінде қосылғанқұн салығы да, жаңа салықтар да көзделген. Бұл бүкіл қаржылық ұйымдарды қамтиды», – дейдіол.
Үкіметтің де ЕДБ, ҚҚС-на қатысты бұлай деуінің салмақты себебі бар
Қазақстанның банк секторының активтері 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша 58,5 трлн теңгені құрады.Берілген несие көлемі 18 пайызғаөсіп, 1,6 трлн теңгені құрады. Бұл қазан айындағы6%-ға төмендегеннен кейінгі айтарлықтай өсімболып отыр. Негізгі драйвер кепілсіз тұтынушылықнесиелер болды – бұл сегменттегі эмиссияларкөлемі 998 млрд теңгеге жетті. Халықтыңкредиттері бойынша NPL90+ қарыздардыңүлесі 3,9%-ды немесе 777 млрд теңгені құраған.
Үкіметтің бүл ұсынысын Дүниежүзілік банк сарапшылары да қолдап отыр. Олар салық түсімдерін ұлғайту және бюджеттің мұнай кірістеріне тәуелділігін төмендету үшін Қазақстан ҚҚС мөлшерлемесін көтеруі керек деп есептейді. «Болашақты қаржыландыру» 46 парақты жаңа есебінде сарапшылар 2024 жылы Қазақстан экономикасы 4% -ға өскенін, бірақ бұл өсімді негізінен бюджет шығыстары мен халыққа берілетін кредиттер қамтамасыз еткенін атап өткен. 2025 жылы мұнай өндірудің өсуі есебінен қысқа мерзімді жеделдету күтілуде, бірақ одан әрі экономика баяулауы мүмкін. Себебі — өнімділіктің нашарлығы және инвестициялардың төмен деңгейі. Басты проблемалардың бірі — салық түсімдерінің жетіспеушілігі. Дүниежүзілік банктің деректері бойынша, 2015-2022 жылдары Қазақстанның салық кірістері ЖІӨ-нің небәрі 17% -ын құраған кезде ЭЫДҰ елдерінде бұл көрсеткіш 34% -ды құраған. Нәтижесінде мемлекет Ұлттық қордан бөлінетінтрансферттерді пайдалануға мәжбүр, ал бюджет жоғары әлеуметтік шығындар мен инфрақұрылымға жұмсалатын шығындарғабайланысты тапшы күйінде қалып отыр. Мәселенішешу үшін талдаушылар ҚҚС мөлшерлемесінбіртіндеп көтеруді ұсынды. Қазір ол 12%, бұлэкономикасы ұқсас елдерге қарағанда төмен.
ҚҚС бойынша міндетті тіркеу үшін шектітөмендету, тиімсіз салық жеңілдіктерінен бас тарту, прогрессивті салық салуды енгізу. ЭЫДҰ елдеріндегі орташа мөлшерлеме 20%, жәнесарапшылардың пікірінше, Қазақстан осы бағыттақозғалуы керек. Бұл инфрақұрылымды дамытудықаржыландыруға және экономиканың мұнайғатәуелділігін төмендетуге көмектеседі. Алайдатәуекелдер де аз емес. «Экономикалық зерттеулер институты» АҚ фискалдық саясат орталығының директоры Ксения Загал ҚҚС мөлшерлемесінің көтерілуі немен байланысты және негізгі себептері қандай екенін түсіндірді. «ҚҚС мөлшерлемесін көтеру мәселесімен ғана шектелуге болмайды — әңгіме құрылымдық сауықтыруға және тұтастай алғанда елдің салық-бюджет жүйесінің жұмыс істеуін жақсартуға бағытталған шаралар кешенін енгізу туралы болып отыр. Салықтарды басқа факторларды ескермей көтеру қате шешімдерге әкеліп, мемлекеттің фискалдық тұрақтылығының ағымдағы проблемаларын шиеленістіреді» дейді сарапшы.
