Орта және шағын бизнес Қазақстан экономикасының 38,6% -ын құрайды.
Бұл туралы Primeminister.kz сайтындағы деректердерде айтылады.
Кәсіпкерлікті дамытудың негізгі индикаторы оның экономикадағы үлесінің ұлғаюы болып табылады. ҚР Ұлттық даму жоспарында 2029 жылға қарай шағын және орта кәсіпорындардың жалпы ішкі өнімдегі (бұдан әрі — ЖІӨ) жалпы қосылған құнының үлесін 36,7% -дан (2023 жылы) 39,5% -ға дейін ұлғайту міндеті тұр.
Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі — БСН) деректеріне сәйкес 2023 жылы ЖІӨ-дегі ШОК үлесі 36,7% -ды құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 3,9 пайыздық тармаққа жоғары. Соңғы бес жылда бұл көрсеткіш 5 пайыздық тармаққа артты.
- Көрсеткішке ЖІӨ-дегі үлесі 2023 жылы 30% -ды құрайтын шағын кәсіпкерлік субъектілері бұрынғысынша негізгі үлес қосады.
- Орта кәсіпкерлік үлесі 6-7% деңгейінде тұрақты болып қалып отыр және 2023 жылы 6,7% -ға жетті.
Ел экономикасына салымның баламалы көрсеткіші ретінде салық түсімдеріндегі ШОК үлесін санауға болады.
- ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің (бұдан әрі — МКК) деректері бойынша 2023 жылы салық түсімдеріндегі ШОК үлесі 21,8% -ға жетті, бұл соңғы үш жылдағы ең жоғары көрсеткіш болып табылады.
- Егер ШОК субъектілерін бөлу көрсеткішін қарайтын болсақ, онда шағын кәсіпкерлік салықтық түсімдердің 9,5% -ын, ал орташа — 13% -ын генерациялады.
Тұтастай алғанда, соңғы бес жылда салықтық түсімдердің шамамен 70-75% -ы ірі кәсіпкерлік субъектілеріне тиесілі, осылайша олардың ел экономикасына басым үлесі сақталады. Бұл ретте 2023 жылға дейін шағын және шағын бизнес табыс салығын (КТС, ЖТС) төлеуден босатылғанын ескеру қажет.
- Шағын және орта бизнес саны 2024 жылмен салыстырғанда 4,7% -ға немесе 96 209 кәсіпорынға өсіп, 2 125 003 кәсіпорынды құрады.
- Сондай-ақ, экономикадағы ШОБ үлесі 0,9 пайыздық тармаққа өсіп, 38,6% -ға жетті. Шағын және орта бизнес субъектілерінің өнім шығару көлемі 11,4% -ға ұлғайып, 18,7 трлн теңгені құрады.
2024 жылы $2 млрд-тан астам (шамамен 1 трлн теңге) сомаға 898 ұзақ мерзімді шарттар мен офтейк-келісімшарттар жасалды. 2025 жылғы қаңтар-маусымда — 1,132 трлн теңгеге 968 шарт, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,9 есе көп.
2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша 2,6 трлн теңгеге 1 110 МЖӘ және концессия шарттары жасалды: құны 1,4 трлн астам 15 республикалық жоба және 1,17 трлн теңгеден астам 1 095 жергілікті жоба.
Сарапшылар не дейді
Алматының жалпы өңірлік өніміндегі шағын және орта бизнестің (ШОБ) үлесі 2024 жылдың қорытындысы бойынша 60,3% құрайды, бұл еліміздегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі болыбаспап табылады.
2024 жылы Алматыда ШОБ субъектілерінің өнім шығару көлемі өткен жылмен салыстырғанда 13,9% -ға ұлғайып, 24,9 трлн теңгеге жетті. Алматыда да республикадағы ең жоғары іскерлік белсенділік тіркелген, оның индексі 2025 жылғы сәуірде 57,9% -ды құрады.
Кәсіпкер Махамбет Асабаевтың айтуынша ШОБ үшін № 1 қажеттілік инвестициялық климат және инфрақұрылым. Бұл жағынан Алматыға ешкім өкпе айта алмайды. Ал өзге аймақтарда бұл жағы кемшін. ДБ сарапшылары да экономикалық өсім мемлекет басшысы тапсырған көрсеткішке жету үшін ел көлеміндегі инфрақұрылымның кемі 80 пайызы қайта жаңғыртылуы тиіс. Ол үшін кемі 80 млрд АҚШ доллары қажет.
Инфрақұрылымы ақсап жатқан аймақтарға бизнес аттап баспайды…
Сол себепті мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың аймақтардың әлеуетін көтеруге назар аударуы бизнес климаттың жақсаруына жол ашады.
