Қазақстан мен Еуропаның ипотекалық несиесін салыстырғанда, біздің елімізде ипотека неге қымбат?
Еуропада тұратын азаматтарда бір пәтерде өзіне, екіншісін жалға беру мүмкіндігі бар.
Еуропада ипотека алуға орташа деңгейде жылдық бағамы 4-5 пайыз.Ал тұлғалардың жалақылары Алматылықтармен салыстырғанда өте жоғары
Қазақстанда кредиттердің пайызы жоғары болуының ең басты себебі — ҚР Ұлттық банкі бекітетін жоғары базалық мөлшерлеме.
2022 жылдан бастап Ұлттық банк инфляцияға қарсы күресте оны айтарлықтай көтерді, алайда 2023 жылы инфляция айтарлықтай төмендегеннен кейін реттеуші бұл көрсеткішті бұрынғы деңгейіне қайтаруға асықпай отыр.
Бірінші кредиттік бюроның деректері бойынша, өткен жылы ауылда тұратын азаматтардың қалаға көшуі 25 жыл ішінде антирекордты жаңартты, ауыл халқы 14,6 мың адамға қысқарды. Бұл ретте қала халқы 266,8 мың адамға ұлғайды. Ал қолданыстағы ипотекалық бағдарламалар тұрғын үйге өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыра алмайды
Applied Economics Research Centre (AERC) бас директоры Жаныбек Айғазин Қазақстанда неліктен Германиядағыдай жылдық 2% мөлшерлемемен ипотека жоқ екенін айтып берді. Сондай-ақ ол ҚР-да қандай жағдайда 3-4% мөлшерлемемен ипотека болуы мүмкін екенін түсіндірді.
«Нарықтық экономикадағы ақша бағасын инфляция анықтайды. Инфляция төмен болса, 3-4% ипотека болады. 2% -дан — білмеймін, бұл үшін нөлдік инфляция қажет шығар, бірақ бұл дефляцияны 20 жыл бойы еңсере алмаған Жапония үлгісінің айғағы», — деді ол
Айғазин айтып өткендей, дамушы елдерде халық ипотеканың жеңілдікті шарттары арқылы баспанамен қамтамасыз етіледі. Мысалы, Қазақстанда бұл әр түрлі мемлекеттік тұрғын үй бағдарламалары мен Отбасы банкінің тұрғын үй-жинақ жүйесі. Дамыған елдерде жеңілдікті ипотека халықтың әлеуметтік осал топтарына ғана беріледі. Орташа сыныпқа мұндай кредиттер нарықтық ставкалар бойынша беріледі.
«Бізде орта таптың өкілдері де осындай мүмкіндікке ие, бұл жаман тәжірибе. Бұл ретте несие құрылымында ипотеканың үштен бірі ғана тиесілі, көптеген қазақстандықтар қолма-қол ақшаға тіпті микротолқынды пешті де сатып ала алмайды», — деп атап өтті AERC басшысы.
Неге ипотека барлық қазақстандықтарға қолжетімді емес Қазақстан риэлторлары қауымдастығы президентінің кеңесшісі Нина Лукьяненко тұрғын үйге деген сұраныс жалғасып отырған урбанизация мен халық санының өсуі есебінен жоғары деңгейде сақталатынын атап өтті. Алайда, халықтың төлем қабілеттілігі жеткілікті бола ма деген сұрақ туындайды. Бұдан басқа, сарапшылардың айтуынша, сатып алушылар тұрғын үй сапасына барынша талап қоятын болады.
Желтоқсан айында жаңа тұрғын үйдің 1 шаршы метрінің орташа бағасы 500,2 мың теңгені құрады (Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша). Хабарландырулар бойынша Krisha.kz шаршы метрдің құны 454,8 мың теңгені құрады. Желтоқсан айында жаңа тұрғын үй бағасы бір айда 0,2% -ға және бір жылда 3% -ға өсті.
