«Неге?» деген сұраққа сарапшылардың пікірі әлі жүйелене қойған жоқ. Бірақ алғашқы болжамдар айтылып жатыр. Жыл басынан бері Ұлттық қордың валюталық активтері 0,6% ұлғайды, ал жылдық есептегенде 2,2% — ға төмендеді.%
Елдің шоғырландырылған халықаралық резервтері 2025 жылғы ақпанда жылдық есеппен 10,9% -ға немесе жыл басынан 2,0% -ға ұлғайып, 106,8 млрд долларға жетті. Жыл басынан бастап өсуге негізгі үлес жалпы халықаралық резервтердің (алтын-валюта) ұлғаюы болды, ал Ұлттық қордың (ҰҚ) активтері біркелкі өсті. Жылдық мәнде алтын-валюта резервтері шамамен үштен бірге ұлғайды, ал ҰҚ активтері біршама қысқарды, бұл мұнай бағасының жоғары алып қоюымен және құбылмалылығымен байланысты, ол осы жылы да сақталады.
Halyk Finance сарапшыларының пікірінше, биыл Ұлттық қорды бюджетке трансферттер және инфрақұрылымдық жобалар үшін облигациялық қарыздар түрінде проциклдық пайдалану жалғасады, нәтижесінде ҰҚ валюталық активтері жыл соңына қарай айтарлықтай азаюы мүмкін.
«2025 жылғы ақпанның қорытындысы бойынша жалпы халықаралық резервтер мен Ұлттық қордың (ҰҚ) валюталық активтерін қамтитын ҚР шоғырландырылған халықаралық резервтері 10,9% ж/г немесе жыл басынан бастап 2,0% ұлғайып, 106,8 млрд доллар болды. Мұндай оң динамика негізінен біріншілерінің өсуімен байланысты болды, олар жыл сайын шамамен үштен бірге, ал жыл басынан бері — 47,9 млрд.долларға жетіп, , 4,6% өсті. Резервтер құрамында еркін айырбасталатын валютадағы (ЕАВ) активтер г/г 37,7% (жыл басынан бастап + 1,0%) өсті. Нәтижесінде 2025 жылғы ақпанның аяғында ҚҰБ таза халықаралық резервтері 45,9 млрд доллар ж/ж 34,3% немесе жыл басынан бері 5,3% өсті» дейді Halyk Finance сарапшысы Санжар Қалдаров.
Сонымен бірге алтын қорларында кейбір өзгерістер байқалды. Ақпанда халықаралық резервтердегі монетарлық алтын құндық көріністе 28,6% — ға (жыл басынан бастап + 8,0%) өсті. Бұл алтынға баға белгілеудің тұрақты өсуіне байланысты болуы мүмкін. Бұл ретте нақты мәнде алтын көлемі қысқарып келеді. Дүниежүзілік алтын кеңесінің деректері бойынша, 2024 жылы ҚҰБ орталық банктер арасындағы резервтерде алтынды сату бойынша көшбасшылықты сақтап, 10 тоннадан астам монетарлық алтын сатты
Тұтастай алғанда, бұл Ұлттық банктің 2022 жылдың соңынан бастап резервтегі алтын үлесін біртіндеп қысқарту жөніндегі саясатының нәтижесі болып табылады. Жиынтығы ретінде алтын-валюта резервтеріндегі алтынның үлесі (ҰҚ активтерін есептемегенде) ақпанда 53,7% құрады.
Айта кету керек, 2025 жылдың қаңтарынан бастап Ұлттық банк жергілікті алтын өндіруші кәсіпорындардан сатып алынған алтынды сату есебінен алынған АҚШ доллары резервтердің орнына валюта нарығына түсетін алтын сатуды айналау тәжірибесін қолданып келеді.
«Жалпы халықаралық резервтермен салыстырғанда Ұлттық қор активтерінің өсімі біркелкі болды. Мәселен, 2025 жылдың басынан бері ҰҚ валюталық активтері 0,6% -ға ғана ұлғайды, ал ақпан айының қорытындысы бойынша 2,2% -ға төмендеп, 58,9 млрд долларды құрады. Айта кетейік, мұнай бағамының құбылмалылығы және елдегі мұнай өндірудің қысқаруы аясында 2024 жылы Ұлттық қорға тікелей салық түсімдері жылдық мәнде 16,4% -ға 3,8 трлн теңгеге дейін төмендеді. Сонымен қатар, 2024 жылы жалпы алымдар 6,3 трлн теңге деңгейінде қалыптасты — 2023 жылмен салыстырғанда 1 трлн теңгеге жоғары — бұл соңғы нәтижелерге әсер етті. ҰҚ валюталық активтерінің қысқаруы өткен жылы ҚР экономикасын Ұлттық қордан «Қазатомөнеркәсіп» АҚ акцияларын жалпы сомасы $970 млн. сатып алу түрінде қаржыландыруға байланысты болды» дейді сарапшы.
Осылайша, шоғырландырылған халықаралық резервтер құрылымында, бір жағынан, алтын-валюта бөлігінің тұрақты өсуін, екінші жағынан, Ұлттық қор активтерінің қысқаруын байқауға болады. ҰҚ-дан 2025 жылға арналған республикалық бюджетке бекітілген трансферттер көлемі 5,25 трлн теңгені құрайды.
«Қазақстан экономикасын Ұлттық қордан Қазақстанның инфрақұрылымдық жобалары үшін Ұлттық қордан облигациялық қарыздар түрінде қаржыландыру сомасы белгісіз. Осының бәрі Ұлттық қорды пайдалану мұнайдың салыстырмалы түрде қолайлы бағасына қарамастан, оған түсетін түсімдерден асып түсетін проциклдық фискалдық саясаттың жалғасатынын көрсетеді. АҚШ саясатына байланысты ағымдағы жылы мұнай бағамдарының ықтимал төмендеуі туралы болжамдарды ескере отырып, бұл контрциклдік фискалдық саясатты сақтаған кезде жоғары қалыптасуы мүмкін ҰҚ активтерінің ұзақ мерзімді тұрақтылығына әсер етуі мүмкін» дейді Санжар Қалдаров.
