Қазақстанның жылжымайтын мүлік нарығы инвесторлар мен құрылыс салушылардан риелторлар мен қарапайым сатып алушыларға дейін оның барлық қатысушыларына елеулі әсер ететін айтарлықтай өзгерістерді бастан кешіруде. Негізгі өзгерістер мәмілелер жүргізу, салық салу ережелерін қатаңдатуға және ақша ағындарын бақылауды күшейтуге қатысты.
Елде үлестік қатысу туралы заңға түзетулер енгізілді, олар күзге қарай күшіне енеді.
- Енді үлестік қатысу шартынан (ДДУ) басқа, құрылыс салушылардан жаңа тұрғын үй сатып алуға шарттардың барлық түрлеріне тыйым салынған.
- Егер құрылыс салушының үлескерлердің ақшасын тартуға рұқсаты немесе Бірыңғай оператордың (Қазақстан тұрғын үй компаниясы) кепілдігі болмаса, банктерге салынып жатқан тұрғын үйге ипотека беруге тыйым салынды.
- Құрылыс салушыларға айыппұлдың бірнеше түрі, ең көбі — 2000 АЕК (2025 жылы 7,8 млн теңге) дейін айыппұл салынады.
- Енді құрылыс салушылар тұрғын үйді сату кезінде 16% көлемінде салық төлейтін болады.
Жаңа Салық кодексі бойынша 2026 жылғы 1 қаңтардан бастап құрылыс салушыларға тұрғын үйді сату кезінде қосылған құн салығы (ҚҚС) бойынша жеңілдіктер алып тасталды. Енді олар 16% көлемінде ҚҚС төлеуге мәжбүр болады.
Кейбір сарапшылар өзгерістегі рекшеліктерге назар аударып жатыр.
- Құрылысы басталған және (немесе) пайдалануға қабылдау 2026 жылғы 1 қаңтарға дейін жүзеге асырылған тұрғын үйді сату үшін құрылыс салушы ҚҚС-дан босатылады.
Құрылыс саласының маманы Талғат Демесінов біздің ел құрылысқа қажетті бөлшектерді өз елімізде шығаратын деңгейге жетпегенін айтады. Тауарлардың кемі 80 пайызы импортталады. Үкіметтің импортқа әмірі жүрмейтінін бәріміз білеміз. Оның пікірінше, құрылыс салушылар бағаларға ҚҚС-тың 16% -ын енгізуге мәжбүр. Сәйкесінше, тұрғын үйдің шаршы метрінің бағасы көтеріледі. Яғни, негізгі жүктеме сатып алушыларға ауысады.
«Баға 10-15% -ға өседі, тұрғын үйге сұраныс төмендейді, себебі ипотека да қымбаттайды. Мұның соңы нарықтың қайтып монополиялануына әкелуі мүмкін» деп есепейді Талғат Демесінов
Сарапшылар арасында тұрғын үй құнын төмендету үшін кез келген мемлекеттік қолдауды, кез келген мемлекеттік ипотеканы шұғыл түрде тоқтату керек деген пікір жиі айтылып кетті.
«Қазір құрылысты субсидиямен емес, нарықтың ашықтылығын қамтамасыз ете алатын заңдармен қорғау қажет.
- Ұлттық статистика бюросының деректері тұрғын үй нарығындағы бағаның өзгере бастағанын хабарлап жатыр. 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында ел бойынша бағаның орташа өсуі 2024 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда + 6,9% -ға жетті. Бұл ретте 2025 жылдың екінші тоқсаны 2024 жылдың II тоқсанына қатысты + 9,5% неғұрлым айқын динамиканы көрсетті.
- • Бағаның өсуі бойынша көшбасшы Павлодар болды, онда жаңа тұрғын үйдің құны + 29,7% -ға өсті.
- • Елдің қаржы және іскерлік орталығы — Алматы — + 15,3% өсіммен артта қалмайды.
- • Оңтүстік мегаполис — Шымкентте баға + 16,1% -ға өсті.Костанай также продемонстрировал существенный подъем на +15,8%.
- Кейбір ірі қалаларда, мысалы, Астанада жаңа құрылыстар бағасының өсуі біркелкі болды, ал 2025 жылдың маусымында 2025 жылдың мамырымен салыстырғанда аздап төмендеу байқалды.
- Қайталама қымбаттау қалыпта құбылысқа айналып кетті.
- Қайта сатылатын пәтерлер де қымбаттап, Қазақстан бойынша 2025 жылдың қаңтар-маусымында 2024 жылдың осындай кезеңімен салыстырғанда + 5,3% -ға өсті.
- Ең елеулі қымбаттау Ақтөбеде (+ 18,5%) тіркелді. Павлодар 13,8%, Талдықорған + 7,9%, Семей + 7,7% құрады. Астанада динамика ең төмен болып шықты — өсім бар болғаны + 0,8% құрады, бұл нақты тоқырауды көрсетеді.
- Қазақстан бойынша қайталама тұрғын үйдің орташа бағасы — шаршы метріне 546 730 теңге. Алматыда — 681 923, Астанада — 642 702. 300-360 мың теңге ауқымында Түркістан, Орал және Ақтөбе орналасқан.
Экономист-қаржыгер Айбар Олжайдың айтуынша, тұрғын үй бағасының төмендейтініне өте үлкен күмән бар. Шағын құрылыс компаниялардың көбісі нарықтан кетуі мүмкін. Ірі құрылыс компаниялары бағаны қымбаттатады.
Қысқасы құрылыс нарығында баға қымбаттайды деген болжамның өзге пікірлердің бәсі әлсіздеу болып тұр. Ал үкімет қымбаттатуга жол бермейміз дейді. Бірақ соған мүмкіндік беретін картаны үкімет әлі ашқан жоқ.
