Ертен, 5 маусымда Ұлттық банк базалық мөлшерлеме бойынша кезекті шешім қабылдайды. Нарық ҰБ-тің кезекті шешімін күтіп іштен тынып тұр.
Баспасөзде түрлі болжамдар айтылып жатыр.
2025 жылғы наурызда қабылданған мөлшерлеменің көтерілуі инфляцияның өсуін тоқтатқан жоқ, керісінше жылдық көрсеткіште 11,3% -ға дейін өсіп кетті.
Үкіметтің сыртқы қарыз арқылы бизнесті несиелендіріп жатыр. Бұл өз кезегінде айналымдағы қаржыны көбейтіп, нарық сіңіре алмайтын деңгейге жеткізді,
Базалық мөлшерлеме деңгейінде проблема жетеді.
- 2025 жылғы мамырдың қорытындысы бойынша тұтынушылық инфляция сәуірдегі 10,7-ден 11,3% -ға дейін жеделдеді.
- Мамыр айында ҚР-дағы инфляция екі мәнді деңгейге көтерілді, оның деңгейі 2023 жылдың күзінде соңғы рет тіркелген көрсеткіштерге қайта оралды.
- Екі жыл бұрынғы жағдайдың қазіргіден айырмашылығы сол кезде тренд төмендеген, ал қазір баға динамикасы жеделдеуде.
Инфляцияның айлық көрсеткіштері маусымдық трендте қозғалады: ақпанда өсуден кейін инфляция шілдеде, ал содан кейін қарашада келесі өрлеуге дейін баяулайды. Алайда, бес ай бойынша өсу серпіні орта есеппен бір жыл бұрынғыдан екі есе жоғары екені байқалады. Бұл ретте өткен жылғы айлық мағынадағы айырмашылық айдан айға өсуде.
Экономиканы жеделдетуді егжей-тегжейлі талдау келесі көріністі береді.
- Екі секторда — көлікте (+ 22,4%) және құрылыста (+ 16,2%) озыңқы өсім байқалады, оларға ЖІӨ-нің 11% -дан сәл ғана астамы тиесілі.
- Бұл жерде өсім мемлекеттің қолдауымен инфрақұрылымдық жобаларды іске асырумен, сондай-ақ саудадағы өсім және басқа да факторлар аясында автокөлік жүк айналымының бір жарым есе өсуімен түсіндіріледі.
Ұлттық банктің түсіндіруінше, базалық мөлшерлеменің өзгеруі орта мерзімді кезеңде инфляцияға әсер етеді,
Ұлттық банктің бағалауы бойынша 12-18 ай деңгейінде, қысқа мерзімді кезеңде оның әсері шектеулі.
Бұған қоса, қалыпты қаттылық 2023 жылдың жазынан бастап бүкіл кезең бойы сақталады. Оның үстіне, нақты мөлшерлеменің мәнін ескере отырып (ол + 6,7% -ға жетті), 2024 жыл ішінде ҚР ҰБ монетарлық саясатының қатаңдығы өсті және бұл халықтың салымдарын долларсыздандыруды жалғастыруға көмектесті. Бірақ, көріп отырғанымыздай, ЖЖК қатаңдығының бұл деңгейі болашақ инфляцияға айтарлықтай әсер еткен жоқ (оның ішінде жоғарыдағы абзацта сипатталған себептер бойынша).
Ұлттық банкте артық пікірге уақыты жоқ. Ол да көзқарастар мен риториканы түбегейлі өзгерте алмайды. Базалық мөлшерлемені 25-50 б.п. көтеру сияқты неғұрлым ықтимал шешімді біреулер тым қатты деп, басқалары тым жұмсақ деп сынайды.
Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының талдау орталығы (ҚҚҚ) қаржы нарығының кәсіби қатысушыларының 2025 жылғы маусымдағы кейбір индикаторларға қатысты кезекті сауалнамасының нәтижелерін жариялады
* Нарықтың қалған қатысушылары инфляцияны бақылауды күшейту, оны 2025 жылы 10-12% мақсатты диапазонында ұстап тұру, сондай-ақ ұлттық валюта бағамын одан әрі тұрақтандыру қажеттігін негізге ала отырып, мөлшерлемені 16,75% -ға дейін шамалы көтеруге жол береді.
* Инфляциялық күтулер 12 айға бір ай бұрынғы 11,8% көрсеткіштен 11,1% -ға дейін төмендеді. Бұл көбінесе нақты инфляцияның біртіндеп баяулауын, валюта нарығының салыстырмалы түрде тұрақтануын және жекелеген бір реттік тарифтік шешімдер тарапынан қысымның төмендеуін көрсетеді.
* Инфляциялық күтулердің қайта қаралуына байланысты базалық ставка бойынша болжам 15,75% -дан бір жылдан кейін 15,5% -ға дейін төмен түзетілді. Осылайша, теңгелік активтердің тартымдылығын арттыра отырып, экономикадағы нақты ставка 4,4% (бұрын 3,95%) құрауы мүмкін.
* Мамыр айында аздап төмендегеннен кейін (0,3% -ға) USD/KZT бағамы бір айдан кейін Ұлттық қордан шетел валютасын айырбастау көлемінің төмендеуін, жыл ортасындағы белсенді демалыс маусымы үшін дәстүрлі салық кезеңі тарапынан қолдаудың болмауын және бюджет қаражатын игеруді жеделдетуді ескере отырып, бір доллар үшін 516,3 теңгеге дейін өсуі мүмкін, бұл шетел валютасына.
* Бағам бойынша күтулер бір жылдан кейін біршама жақсарды (бір доллар үшін 539,7-ден 543,9 теңгеге дейін), негізінен мұнай бағасы бойынша неғұрлым жоғары болжамдардан, инфляциялық күтулердің төмендеуінен, теңгелік активтердің пайдасына пайыздық дифференциалдың күтілетін жақсаруынан.
* Бір жылдан кейін Brent мұнайының орташа бағасы бір баррель үшін 65,4 долларды құрады (бұрын 64,9), бұған АҚШ-тағы бұрғылау белсенділігінің баяулауы, Таяу Шығыстағы күрделі геосаяси жағдай, Украинадағы соғысты реттеуде ілгерілеудің болмауы әсер етті.
* Бір жылдан кейін ЖІӨ өсімі экономиканы жеңілдікпен қаржыландыруды ұлғайтудың, инфрақұрылымдық жобаларды іске асырудың және елдегі шикізат өндіруді ұлғайтудың ауқымды жоспарлары аясында 4,1% (бұрын 3,9%) шамасында болжанады.
Базалық мөлшерлеме бойынша шешімдер Ақша-кредит саясаты жөніндегі комитет отырысында қабылданады. Комитет бекітілген кестеге сәйкес жылына 8 рет жиналады.
Бірақ ҰБ шешімінің қандай боларын ертенгі күн шешеді.
Сарапшылардың пайымдауынша, ағымдағы жағдайда Ұлттық банк тұрақсыз инфляция жағдайында күту саясатын жалғастыра отырып, базалық мөлшерлемені 16,5% деңгейінде сақтап қалуы мүмкін.
