Halyk Finance биылғы жылдың алғашқы тоқсанында Қазақстан экономикасы 6%-ға өскеніне қарамастан, халықтың нақты жалақысы небәрі 1,2%-ға ғана көбейгенін айтты.
Жалақының өсуі инфляцияға ілесе алмай жатыр.
Одан болек әрбір сегменттегі өсім біркелкі емес, кейбір салаларда өсім байқалса,кейбір сегментте кері көрініс, 2026 жылдан Қазақстанда жоғары табыс табатындар салықты да көп төлейтін болады. Мұндай өзгеріс жаңа Салық кодексіне енгізілетіні, табысы жоғары азаматтардың салығы соған сәйкес болатыны айтылған, осыған дейін айтылған.
ЖІӨ өсімін ойлап қана қоймай, өңірлерден «бұл өсімді күнделікті өмірді жақсартуға қалай бағыттаймыз?» деген мәселеге назар аудару керек.
Тәуелсіз сарапшы Расул Рысмамбетовтың айтуынша, ЖІӨ — бұл біріктірілген, жалпыланған көрсеткіш, ал оның өсуі көрсетілген салалардан, өмір сүру деңгейінен немесе әлеуметтік қызметтерден тыс адамдардың кірістерінің өсуіне бірден өзгермейді. Өсім халықтың табысына әсер ету үшін осы деңгейді кемі 2-3 жыл қатарынан ұстап тұру керек. Сол кезде ғана өсу өмір сүру сапасын жақсартуға көмектеседі.
Ол үшін уақыт қажет — инфрақұрылым мен өндіріске инвестициялар жұмыспен қамту мен жалақыға дейін жетуі тиіс.
«Осылайша ЖІӨ өсуде. Бұл факт. Бірақ ЖІӨ мен жалпыға ортақ игіліктің арасында әрқашан көпір болады. Оны қолмен — өңірлерге, шағын бизнеске, адамдарға инвестициялар арқылы жасау керек. ЖІӨ мен игіліктің арасындағы автоматты өсім мен байланыс болмайды. Қазір ЖІӨ өсімін ойлап қана қоймай, өңірлерден «бұл өсімді күнделікті өмірді жақсартуға қалай бағыттаймыз?» деген мәселеге назар аудару керек», — дейді сарапшы.
Қымбатшылықты халықтың табысын арттыру арқылы ауыздықтау теориясы қазір ескірді
Тәуелсіз сарапшы Мақсат Халықтың айтуынша, жалақы бойынша деректерге қарағанда, елдегі 26,8 мың адам айына 3 млн теңге алады, ал олардан 157,9 млрд теңге салық түседі. Өткен жылы 2 млн-ға жуық азаматтың жалақысы 50 мың теңге екені айтылды. Олар бюджетке небәрі 7,2 млрд теңге салық төлеген. Сарапшы айтып өткендей, экономикалық өсім халықтың табысына әсер ете алмай отыр. Экономистер бұл салықтар бюджетке түсіп, халыққа қайтып келетінін жатыр. Бірақ бұл процесстің нәтижесі бірден сезілмейді. Халық қымбатшылықпен бетпе-бет қалды. Қымбатшылықты халықтың табысын арттыру арқылы ауыздықтау теориясы қазір ескірді.
«Жалақының өсу қарқыны 5%, инфляция 10%-ға жақындап қалды. Егер осы деңгей 3-4 жылға сақталатын болса, бағалар да көтеріліп, халықтың табысы қымбатшылықты қуып жете алмайды. Үкіметтің экономикалық блогы инфляцияны тұрақтандыру мәселесіне назар аудару керек. Сарапшы ретінде әр нәрсенің салдарымен күрескенше, түпкі себебіне үңіліп, бағалардың өсуіне алып келген жағдайды анықтап, соған назар аудару керек деп ойлаймын», — дейді сарапшы.
