Сенатор Андрей Лукин Премьер-министр Олжас Бектеновке жолдаған депутаттық сауалында жерлеу және жерлеу қызметтері саласын мемлекеттік реттеуді енгізуге шақырды.
«Заңсыз жерлеу бюроларына және зираттардың жағдайына дереу назар аудару қажет. Бұл сала ешкім бақыламайтын көлеңкелі бизнеске айналды. Оның үстіне зираттарды жеке меншікке беру кең қоғамдық резонанс тудырып, мәдени және әлеуметтік құндылықтарға қауіп төндіреді», — деп мәлімдеді Лукин.
Оның айтуынша, Қазақстандағы зираттар дәстүрлі түрде мәдени және рухани маңызы бар қоғамдық пайдалану объектілері ретінде танылған.
«Бұл нысандарды коммерцияландыру және мемлекеттік бақылаудың жоқтығы учаскелер мен ғұрыптық қызметтер бағасының өсуіне, қайтыс болғандардың туыстарының қолжетімділігінің шектелуіне және діни жоралардың бұзылуына әкелуі мүмкін», — дейді сенатор.
Лукин жерлеу тәртібін, зираттардың санитарлық жағдайына қойылатын талаптарды және жеке қызмет ретінде жерлеу қызметтерін ұйымдастыруды реттейтін жеке заң әзірлеуді ұсынды
«Қазіргі уақытта жерлеудің құқықтық негіздері әртүрлі актілермен реттеледі, бірақ Қазақстан Конституциясында жердің халыққа тиесілі екендігі көрсетілген. Жер кодексі зираттарды коммерциялық пайдалануға тыйым салады», — түсіндірді ол.
Сенатор сондай-ақ рәсімдік қызметтерді бәсекелі ортаға беру монополияландыру және криминалдандыру тәуекелдерін тудыратынын атап өтті. Бұл алаяқтыққа, заңсыз орын бөлуге, учаскелерді қайта сатуға және эксгумацияға әкелуі мүмкін.
«Мемлекеттік кәсіпорындар азаматтар мен билік органдарының ақпаратқа қолжетімділігін қамтамасыз ете отырып, жерлеулердің есебін жүргізеді. Егер бұл функциялар жеке компанияларға берілсе, деректерді жоғалтуға болады», — деп ескертті Лукин.
Сенатор Астанада жерлеу құны елдегі ең төменгі бағаның бірі болып қалатынын айтты. Алайда, оның айтуынша, жекешелендіруден кейін жеке компаниялар бағаны көтере бастайды.
«COVID-19 пандемиясы кезінде жекеменшік операторлар жерлеу құнын 1 млн теңгеге дейін көтерді, ал мемлекеттік құрылымдар қолжетімді бағаларды ұсынды. Зираттарды жекешелендіру Қазақстанның көрнекті қайраткерлерінің аллеясы мен жаңа қалалық зират сияқты мәдени мұра нысандарына қауіп төндіреді», — деп толықтырды ол.
Сенатор бұл аумақтарды коммерцияландыру мемлекет тарапынан VIP-жерлеулердің пайда болуына және бақылаудың жоғалуына алып келетініне сенімді.
Жерлеу құны қымбат ..
Қазақстанда ғибадат ету қызметі бір жылда 12% -ға қымбаттады
Бір өңірде бағаның өсуі бірден 88% -ға жетті, тағы бесеуінде 25% -дан асты
2024 жылдың бірінші жартыжылдығының қорытындысы бойынша ҚР-да жерлеу рәсімін ұйымдастыру бойынша қызмет көлемі 2,9 млрд теңгені құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 19,2% -ға аз.
2024 жылдың қортындысы бойынша ғұрыптық қызметтердің құны жылдық динамикада 11,6% -ға өсті.
Батыс Қазақстан облысында жерлеу қызметтері бір жыл ішінде 87,7%,
Жетісу облысында — 33,3%,
Астанада — 30,3%,
Маңғыстау облысында — 27,9%,
Қостанай облысында — 25,5%,
Қарағанды облысында — 25%,
Абай облысында — 23,2% қымбаттады %.
Бұл ретте ел өңірлерінің жартысында — Ақмола, Ақтөбе, Алматы, Атырау, Шығыс Қазақстан, Павлодар, Солтүстік Қазақстан және Түркістан облыстарында, сондай-ақ Алматы мен Шымкентте — бағалар былтырғы деңгейінде қалды.
Жаназа даңғазалық пен бос мақтанға айналып кетті
Алматы тұрмыстық қызметте басшылықта болған Марат Исмайлов та жерлеу мәселесін жекеменшік компанияларға беру керек деген ұсынысты қолдамайды. Біздің елде бұл мәселе даңғазалық пен бос мақтанның белгісіне айналып кетті. Оның айтуынша, заңсыздық марқұм туралы ақпараттың сыртқа шығып кетуінен басталады. Жақындарының қаралы хабары жетпей жатып туыстарының есігін қағып тұрады.
«Бұл мәселені бірнеше мәрте көтердік, тіпті министрлік деңгейінде баяндама жасадық. Бұл жерде рәсім бизнесінің басында сыбайлас жемқорлықтың тұрғанын көреміз», — дейді, Марат Исмаилов.
Оның айтуынша, жерлеу мен рәсім қызметтерін көрсету дегенді бөліп қарастыруымыз керек. Жерлеу құнына көр қазу, мәйітті түсіру, бетін жабу, құлпытас қою. Марат Исмаиловтың айтуынша, Кеңсай – алматылықтардың түсінігінде тек қалталылардың Қабірстаны.
Жер кодексіне сәйкес, зираттарға бөлінген жер ортақ қолданыста, Қазақстан азаматтарына да, азамат еместерге де тегін беріледі.
«Жұрт тек жерлеу құнын төлейді. Жер үшін ақы алуға ешкімнің қақысы жоқ. Зираттағы жер марқұм болған адамның қайтыс болғанын растайтын медициналық құжат негізінде беріледі. Мұндай жерлер алдын ала берілмейді. Сол себепті, делдал компания өкілдеріне алданып қалмау керек. Бірақ, салттық қызметтер – ақылы. Және оның арнайы тағайындалған бағасы бар», — дейді ол.
