Соңғы жылдары Қазақстан өз аумағын Қытай мен Еуропа арасындағы стратегиялық транзиттік көпірге айналдыру жөнінде елеулі қадамдар жасады. Мемлекет автомобиль және темір жол құрылысына, порттарды жаңғыртуға, кеден және логистикалық бағыттарда цифрлық шешімдерді енгізуге миллиардтаған теңге инвестициялайды.
Сарапшы Айбар Олжайдың айтуынша, осы желі Қытайдан Еуропаға теміржолмен тауар тасуды 5 есе арттыра алады. Қазақстанның транзиттік табысы да бес есе өседі деген сөз. Және ең басты фактор бар. Жүкті жеткізу уақыты бірнеше тәулікке қысқарады.
«Достықтан шыққан екінші желіні Мойынтыға дейін апардық. Енді алдымызда одан кем емес ауқымды міндет тұр. Біз осы темір даңғылды Мойынтыдан Қызылжар бекетіне дейін созу керекпіз. Сонда Үрімшіден шыққан вагондар Ақтауға тікелей тартуға мүмкіндік алады. Жаңа бағытпен пойыздар айналып барып Жарық станциясына соқпай, Мойынтыдан Қызылжарға тіке шықпақ. Бұдан бір тәулік қысқартамыз» дейді сарапшы.
Қазақстан «Достық-Қызылжар» ТЖ магистралін салып біткеннен кейін Қытай өзінің негізгі құрлық экспорты жолын Орта дәлізге бұруға ниетті. Польша, Эстония шекараларында проблема болып жатыр. Дәл осы кезде еліміз транскаспий арқылы ең лайықты жол ұсына қоймақшы.
Қазақ елі тез арада 5 мың шақырым жаңа теміржол салып, 10 мың шақырымнан астамын жаңғыртпақ. Ішкі және сыртқы инвестмәселені шешіп тастады. Жуырда ғана АҚШ-тың Wabtec компаниясымен 4,2 миллиард долларлық келісім жасалды. Енді жаңа буынды 300 локомотив Қазақстанда құрастырылып, сервис те осында көрсетіледі. Бізге вагондарды сүйрейтін локомотивтер көп керек болып тұр еді. Олар болмаса теміржолдан еш пайда жоқ.
Президенттің логистикаға жасанды интеллект пен цифрлық технологияны енгізу туралы айтқаны кездейсоқ емес. Себебі ХХІ ғасырда жүк тасымалы тек рельсте ғана емес, алгоритмдер мен деректер ағынында шешіледі. Қазақстан дәл осы кезеңде тарихтың жаңа есігін ашты.
Енді Мойынтыдан басталған жол бізді қайда апарады? Жаһандық транзиттің жүрегіне ме, әлде жаңа геосаяси текетірестердің қақ ортасына ма? Себебі біз геосаяси салмағы тым ауыр мемлекетке айналып барамыз.
Саясаттанушы Эдуард Полетаев осы жобаның күтілетін нәтижелеріне түсінік берді.
Темір жол құрылысының мәні
Полетаев теміржол инфрақұрылымын дамыту Қазақстанды жаңғырту үшін аса маңызды екенін атап өтті. Ол атап өткендей:
«Бұл құрылыс елдің болашағын айқындайды, ғылыми-техникалық прогреске ықпал етеді және Қазақстанның халықаралық беделін арттырады. Темір жол секторын дамытудың 2029 жылға дейінгі тұжырымдамасын іске асыру 11 мың шақырым жолды жөндеуді және 5 мың шақырымға жуық жаңа немесе қосымша желілер салуды қамтиды. «
Ұзындығы 836 шақырымды құрайтын жаңа учаскені іске қосу Қазақстанның халықаралық көлік дәліздеріндегі ұстанымын нығайтуға ықпал ететін болады. Полетаев былай деді:
«Бұл магистраль Қазақстанды Қытаймен екі шекаралық өткелдің бірі — Алашанькоумен байланыстырады және оның мәні өңірлік деңгейден асып, Қазақстанды» Қытай — Еуропа «бағытының негізгі буынына айналдырады.»
«Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы Мойынты мен Балқаш, сондай-ақ Бескөл мен Достық арасындағы жаңа екінші жолмен қозғалысты ашты. Бұл ауқымды құрылыс жобасы аясындағы маңызды қадам болды. Екінші жолды енгізу:
• Елдің экспорттық мүмкіндіктерін арттырады.
• Қытаймен интеграцияны тереңдету үшін жағдай жасайды.
«Бұл ауқымды және нақты теміржол жобасы елімізге күтілетін экономикалық тиімділікті береді және оның күн астында әлемнің теміржол желісіне интеграциялану саласындағы орнын қамтамасыз етеді», — деп қосты Полетаев. Полетаев сондай-ақ соңғы он жылда темір жол секторын дамытуға шамамен 35 миллиард доллар салынғанын еске салды. 2024 жылы транзиттік жүк көлемі 27,5 миллион тонна деңгейінде болады деп күтілуде. KPMG консалтингтік компаниясының бағалауынша, 2035 жылға қарай бұл көлем 100 миллион тоннаға жетуі мүмкін, ал тасымалдау кірісі жылына 6 миллиард доллардан асады
