Қазақстанда жүйелік маңызы бар банктерге қойылатын талаптар күшейтілетінін Kazakhstan Growth Forum алаңында ҚНДРА асшысы Мәдина Әбілқасымова хабарлады.
Қазақстандағы жаңа заң банктерге нақты ережелер белгілеу, бәсекелестікті ынталандыру, финтехті тарту және цифрландыру, сондай-ақ клиенттер үшін ашықтық арқылы олардың қызметін жақсартуға көмектеседі. Мемлекет енді соңғы шара ретінде жүйелік маңызы бар банктерді ғана қолдай алады.
ҚНДРА басшысы проблемалы банктерді құтқару механизмін түсіндірді. Оның айтуынша, бұл ЕДБ жүйесіне әсер етеді. Олардың біреуі төлемге қабілетсіз деп танылғанда, мемлекет мемлекеттік қаражат есебінен көмек көрсету туралы шешім қабылдайды. Бұл ретте банк акционерлерi иелену құқығын толық жоғалтуы мүмкiн, шығындарды жабу есебiне олардың капиталы есептен шығарылады.
«Мемлекет акционерлік капиталға кіріп, проблемалық банктің қызметі қалыпқа келгеннен кейін оны жеке инвесторға сату туралы шешім қабылдануы мүмкін. Бұл жерде міндет — салынған мемлекеттік қаражатты барынша арттырып, 100% толығымен қайтару. Алайда сату кезiнде сома жеткiлiксiз болатын жағдайлар болуы мүмкiн. Бұл жағдайда біз мемлекет жеке инвесторға сататын баға мен оны құтқаруға жұмсаған қаражат арасындағы айырмашылықты басқа банктер тарапынан жабу тетігін салдық «, — деп түсіндірді М. Әбілқасымова.
ҚНДРА басшысының айтуынша, жарнаның пропорционалды тетігі салынатын болады: ЕДБ неғұрлым көп болса, ол соғұрлым көп салуы тиіс болады.
«Яғни, банктің мөлшеріне байланысты мемлекеттің осындай шығындарын жабу үшін жарна мөлшері белгіленетін болады. Біз бұл тетікті әділ деп есептейміз, себебі салық төлеушілердің ақшасы қорғалуы тиіс, бұл қаражат 100% қайтарылуы тиіс, бұл ретте банктер оларға мемлекет қалай болғанда да қолдау көрсетеді деп үміттенетін Moral Hazzard (моральдық қауіп) жоққа шығарылады. Мұндай тәжірибені барлық реттеушілер енгізді — бұл G20 елдері, бұл еуропалық Орталық банк, Англия мен АҚШ банктері. Бұл біз бағдарланған негізгі әлемдік тәжірибе «, — деп қосты спикер.
Сонымен қатар, оның айтуынша, ЕДБ-ден ақша жинау рәсімінің өзі одан әрі талқылауды және нақтылауды талап етеді.
«Механизмнің өзі — жарналарды МҚК жинайтын болады немесе ол қандай да бір шот болады. Бұл Қаржы министрлігінің қазынашылық шоты болуы мүмкін, онда банктер соманы бір рет аударатын болады. Екі нұсқасы бар. Біріншісі — мұндай жарналар алдын ала жиналғанда. ЕО банкінде олар дағдарысқа дейін алдын ала аударатын қор бар. Екінші механизм — постфактумды қашан жинауға болады. Біз бұл нұсқаны енгіздік «, — деп түсіндірді М. Әбілқасымова.
Бұл ретте, оның айтуынша, жүйелік маңызы бар банкке капиталға неғұрлым жоғары үстеме белгіленетін болады, олар МҚБК-ге көбірек аударым жасауы тиіс және оларға неғұрлым күшейтілген қадағалау қолданылатын болады.
