Қазақстанда өмірді сақтандыру нарығы салыстырмалы түрде жас — белсенді даму соңғы 15-20 жылда ғана басталды.
Салыстыру үшін:
Еуропа мен АҚШ-та мұндай өнімдер 150 жылдан астам уақыт бойы бар, және онда сақтандыру полисі — бұл қаржы мәдениетінің элементі. Көбі өмірді сақтандыру — бұл қайтыс болған жағдайда төленетін төлемдер туралы деп ойлайды және қазіргі заманғы полистердің қиын ауруларды, мүгедектікті, жарақаттарды, шетелде емделуді жабатынын, сондай-ақ білім алуға немесе ірі мақсаттарға жинауға мүмкіндік беретінін білмейді.
Сондай-ақ, өмірді жинақтаушы сақтандыру — қамтамасыз етілген адамдар үшін өнім деген түсінік бар. Шын мәнінде мұндай бағдарламалар, керісінше, адамдарға білім алуға және басқа да ірі мақсаттарға ақша жинауға көмектесуге бағытталған. Өмірді сақтандыруды айына 15 мың теңгеден бастауға болады — бұл орташа статистикалық қазақстандық күнделікті шай пұлына жұмсайтын ақшасынан аз қаржы.
2025 жылғы 1 тамыздағы жағдай бойынша Қазақстанда өмірді сақтандыру секторында жұмыс істейтін 10 сақтандыру компаниясы жұмыс істейді.
Осы сегменттегі жалпы нарықтық шоғырлану осы компаниялардың әрқайсысының нарық үлесі бойынша бағалануы мүмкін. Әрбір компанияның нақты нарық үлесі туралы немесе 2025 жылғы тамызда шоғырланудың жалпы индексі туралы ақпарат берілмеген, алайда сақтандыру секторының жалпы активтері 2025 жылғы шілдеде 3,5% -ға 3,6 трлн.
Қазақстанда 2025 жылы өмірді сақтандыру нарығының өсуі байқалады, ол өнім желісінің кеңеюіне, цифрлық сату арналарының дамуына және жеке тұлғалар арасында жинақтаушы және аннуитеттік өнімдерге сұраныстың ұлғаюына негізделген. Нарық өмірді жинақтаушы және мерзімді сақтандыруды, сондай-ақ кешенді шешімдерді ұсынатын компаниялармен ұсынылған, ал үрдістер өнімдерге қолжетімділікті арттыруды және инновациялық технологияларды енгізуді қамтиды.
. Сақтандыру нарығы жаһандық экономикалық өзгерістер алдында аса сезімтал
Қазір клиенттерге дәстүрлi сақтандыру өнiмдерiн ғана емес, сондай-ақ қазiргi заманғы адамның әртүрлi қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға бағытталған инновациялық шешiмдермен интегарцияланған өнімдер маңызды.
Әрбір адам өз отбасының бақ-береке, қауіпсіздік пен тұрақтылық жағдайында өмір сүруін армандайды. Бірақ өмірді сақтандыру жақын адамдарды қорғауға және өз табысын көбейтуге мүмкіндік беретін құрал екенін аз адам біледі.Соңғы жылдары сақтандыру сыйлықақысы да 0-ден 50 долларға дейін өсті, Әсіресе, 2023 жылы номиналды жалақыдан сақтандыру сыйлықақысы үлесінің 6,3% -ға дейін өсуі таң қалдырады.
Сұранысқа ие сақтандыру бағдарламалар
Өмірді сақтандыру секторындағы шоғырлану жоғары күйінде қалып отыр: активтердің басым бөлігі Халык-Life Nomad Life, және FFLife сияқты үш компанияда шоғырланған. Сарапшылар бұл компанияларды сақтандыру нарығын түзеуші алпауыт компаниялар деп те атайды.
«Халық-Life» АҚ компаниясы өмірді сақтандыру нарығындағы көшбасшылардың бірі және Қазақстандағы сақтандыру сыйлықақылары мен сақтандыру төлемдерінің көлемі бойынша № 1 компания. балалардың пайдасына жинақтаушы сақтандыру шарты осы мақсаттар үшін тамаша нұсқа болады. «Халық-Life» АҚ-ның «Болашақ-Life» сақтандыру бағдарламасына өмірді жинақтау мен сақтандырудың негізгі бағдарламасы, сондай-ақ он түрлі қосымша опция кіреді..Мысалы, клиентке қиын ауру диагнозы қойылуы мүмкін жағдайды, сондай-ақ егер клиентке жазатайым оқиға болса, оның отбасының материалдық жағдайын қорғауды көздеуге болады.«Халық Қазына» сақтандыру полисі — өмірге үлкен жоспарлары бар адамдар үшін сенімділіктің жаңа деңгейі. Осы полис бойынша табыстылықтың ең жоғары пайызы — АҚШ долларымен 3,52%. Капитал валюта бағамының ауытқуынан қорғалатын болады. Сондай-ақ, егер клиентте осындай қажеттілік туындаса, жинақтарды мерзімінен бұрын алып қоюға немесе сатып алу сомасын жеңілдетілген мөлшерлеме бойынша кепілге алуға болады.
Жас отбасылардың болашаққа жоспарлары көп, бірақ оларды жүзеге асыру үшін ресурстар көп емес. Сондықтан «Халық-Life» АҚ-ның «Бәйтерек» сақтандыру бағдарламасы — бұл қаражатты ұзақ мерзімді жинақтаудың және қосымша табыс алудың тамаша мүмкіндігі. Бұл бағдарлама отбасының әрбір мүшесін 2 жастан бастап сақтандыруға ғана емес, сондай-ақ сақтандыру дивидендтерін бөлумен компанияның пайдасына қатысуға мүмкіндік береді. Бұдан басқа, бағдарлама бойынша сақтандыру полисі бойынша сатып алу сомасын кепілдікпен қарыз алу мүмкіндігі қарастырылған.
«Біз өзіміздің клиенттеріміздің сақтандыру жағдайларының нақты оқиғаларымен бөлісеміз. Жақында, мысалы, біз қайтыс болған әйелдің несиесін толығымен өтеп, күйеуімізді екі кәмелетке толмаған баламен қалдырдық. Басқа жағдайда клиент» инсульт «диагнозынан кейін ірі төлем алды және сақтандыру сомасы есебінен емделді. Бұл мысалдар өздерін көрсетеді», «Халық-Life» баспасөз қызметі.
Кедергілер
Сарапшылардың айтуынша, негізгі кедергі
- Халықтың тұтыну қабілетінің төмендеуі — инфляцияның жеделдеуі,
- кірістер деңгейінің өсуін шектеу;
- Халықтың қарыз алуының жоғары деңгейі;
- Қаржылық сауаттылықтың, оның ішінде сақтандыру мәдениетінің төмен деңгейі;
- Халықтың сақтандыру ұйымдарына және тұтастай алғанда салаға сенімінің төмен деңгейі;
- «Өмірді сақтандыру» саласындағы сақтандыру өнімдері кірістілігінің төмен деңгейі;
- Өмірді жинақтаушы сақтандыруды дамыту үшін әлсіз экономикалық ынталандыру;
- Сақтандыру саласын цифрландырудың төмен деңгейі
Өз өмірін сақтандырған 6,4 млн қазақстандықтың тек 1,5% ғана өз еркімен жасады..
- Халықты өмірді ерікті сақтандырумен қамту небәрі 0,8% -ды құрайды. Салыстыру үшін:
- көршілес Ресейде мәні 3% -ды,
- Қытайда — 82% -ды,
- АҚШ пен Канадада — 54% -ды,
- Жапонияда — 95% -ды құрайды. Бұл әлемдегі ең жоғары көрсеткіштердің бірі.
Халықты өмірін сақтандыруға міндеттеу қажет пе?
Өз өмірін сақтандырған 6,4 млн қазақстандықтың тек 1,5% ғана өз еркімен жасады. Ұлттық банктің деректеріне сәйкес, Қазақстанда соңғы бес жылда өмірді сақтандыру бағдарламаларынан сұраныс артты. Өмірді сақтандыру бойынша сыйлықақылар көлемінің өсу қарқыны депозиттердің өсу қарқынынан асып түседі. Егер бес жыл ішінде теңгедегі банк салымдарының көлемі 171,5%, ал АҚШ долларындағы салымдар 19,2% ұлғайса, онда өмірді сақтандыру сыныбы бойынша сыйлықақылардың түсуі бес жыл ішінде 183,6% ұлғайды.
Сарапшылар өмірді міндетті сақтандырудың орындылығы туралы пікірде. Жақтаушылар мұны жақындарын қорғау және бақытсыздық жағдайында қаржылық тұрақтылық, сондай-ақ жинақтау тетігі деп санайды. Қарсыластар сақтандыру мәдениетін дамытуды ұсынады және формальды көзқарас пен тұтынушылар үшін нақты пайданың төмендеуінен қорқып, еріктілікке назар аударады.
Халықты өмiрдi сақтандыруға мiндеттеудiң қажетi жоқ, өйткенi бұл таңдау еркiндiгi қағидатына қайшы келедi, сондай-ақ азаматтардың қаржылық тұрақтылығына ықпал етпейдi, өйткенi сақтандыру қымбат болуы мүмкiн. Мiндеттi медициналық сақтандыру сияқты сақтандыру тәуекелдерiнен қорғаудың заңды тәсiлдерi бар, бiрақ өмiрдi мiндеттi сақтандыруды енгiзу халыққа шамадан тыс қысым көрсетуi мүмкiн. Демек, әрбір қазақстандық бұл сегментке ішкі дайныдықпен келу керек.
Гүлбаршын Сабаева. Журналист
