Жарты жыл бұрын, жаңа Салық кодексі қабылданғанға дейін автокөліктерді жалға беретін таксопарктердің өкілдері журналистерді жинап, салықтың көтерілуіне қатысты алаңдаушылықтарын айтып берген болатын. Ал кеше журналистердің басын қосқан қауымдастық автокөліктерді жалға беру нарығы кейбір шенеуніктер айтып жүргендей, күлшелі емес екенін түсіндіріп берді. Салық сарапшысы Дмитрий Казанцевтің айтуынша, алдағы апталарда Қазақстанда ЭҚЖЖ тізімі жарияланады, оған жеңілдетілген салық режиміне тыйым салынады. Бұл тізімнің жаңа нұсқасына «Қазақстанда жеңіл автомобильдер мен жеңіл автокөлік құралдарын жалға алу» ЭҚЖЖ енгізілді. Нәтижесінде компаниялар жалпыға бірдей белгіленген салық режиміне көшірілетін болады.
Бастапқыда бұл бастама ірі бизнесті қызметтің жанама түрлері арқылы салық шегерімдерін алу мүмкіндігін шектеуі тиіс болатын. Салықтық жүктемені азайту үшін компаниялар жоқ көлікті жалға ала алады немесе жалған қызметкерлерді жалдай алады.
«Нәтижесінде үкіметтің шешіміне байланысты такси қызметі сияқты әлеуметтік сала зардап шегуі мүмкін. Бағалар көтеріледі, бұл Қазақстандағы инфляция мен доллар бағамының өсу кезіндегі шиеленісті жағдай «, — деп атап өтті Казанцев.
ҚР таксопарктер мен курьерлік қызметтер қауымдастығы «ЗТБ төрағасы Мейрамбек Әбелқасовтың айтуынша, шенеуніктер арасында ғана емес, қоғамда да мәнісінде мұнда жағдай әлдеқайда күрделі.
Алматыға барлық сапарлардың 40% -ға жуығы жалға алынған автокөліктермен орындалады
Себебі жүргізушілердің көпшілігі көлік сатып ала алмайды немесе несие ресімдей алмайды. Сондықтан олар көлікті таксопарктерден жалға алуға мәжбүр.
«Нарық осылай қалыптасты: таксиге сұраныс жоғары, ал жүргізушілердің несие алуға мүмкіндігі жоқ. Жаңа бағыттарды — Comfort Plus, Business, Ultima электромобильдері мен сыйлықақы сегменттерін қоса алғанда, автомобильдерді жалға беру бизнесі осыдан өсті. Бірақ жүргізушілердің өздері 15-20 миллион теңгенің көлігін сатып ала алмайды. Мұндай автомобильдердің жалдау мөлшерлемесі бірнеше факторлардан құралады. Ең алдымен, бұл машинаның бағасы мен несие ресурстарының құны. Таксопарктер автомобильдерді қолма-қол ақшаға сатып алмайды: оларды лизингке немесе банк кредиттері есебінен сатып алады. Бүгінде қаржыландырудың орташа мөлшерлемесі жылдық 20-24% құрайды. Бұл бизнес үшін айтарлықтай қаржылық ауыртпалық «, — деп түсіндірді» ҚР таксопарктер мен курьерлік қызметтер қауымдастығы «ЗТБ төрағасы Мейрамбек Әбелқасов:
Оның айтуынша, жыл соңына дейін таксопарктер жеңілдетілген декларациямен жұмыс істейді және 4% мөлшерлемемен салық төлейді.
Алайда жаңа Салық кодексінің қабылдануымен жағдай өзгеруі мүмкін. ЭҚЖЖ тізімі бар заңға тәуелді актілер әлі шығарылмаған. Бірақ жазда жарияланған жобада тізімде таксопарктер болған жоқ. Ұлттық экономика министрлігінің қауымдастыққа жазған жауап хатында Салық кодексiнiң жобасында оңайлатылған декларация негiзiнде арнаулы салық режимi үшiн рұқсат етудiң орнына қызмет түрлерiнiң тыйым салу тiзбесiн (бұдан әрi — Тiзбе) айқындау ұсынылатыны айтылған.
Осылайша, Тізбені ҚР Үкіметі заң шығару қызметінің талаптарына сәйкес айқындайтын болады.
Тізбе жұртшылықпен бірлесіп жүргізіліп жатқан кешенді жұмыстардың қорытындысы бойынша, сондай-ақ сарапшылар мен бизнес-қоғамдастық өкілдерінің кең ауқымын тартумен анықталатынын атап өткен жөн.
Тізбеге өзгерістер енгізу қажеттілігіне қарай енгізілетін болады.
Бұл автомобиль жалдау саласында жұмыс істейтін 300-ге жуық компания салық салудың жалпы режиміне көшуі мүмкін дегенді білдіреді.
Мұндай жағдайда салық жүктемесі 4-тен 32-36% -ға дейін өседі: 16% ҚҚС және 20% корпоративтік табыс салығын құрайды. Бұл жүргізушілер үшін жалға берілетін көліктердің күрт қымбаттауына және тиісінше жолаушылар үшін тарифтердің өсуіне алып келеді.
Мейрамбек Әбілқасовтың айтуынша, егер таксопарктер осындай жағдайға тап болса, оларға жүргізушілерге жалдау ақысын көтеруге тура келеді. Бүгінде Алматыда эконом-класты автокөлікті жалға алу күніне орта есеппен 12-13 мың теңге, ал бизнес-класты көлік 25 мың теңгеге дейін тұрады. Қала бойынша жүргізушілердің орташа мөлшерлемесі — тәулігіне 15-17 мың теңге. Бұл олардың жұмыс істей алуы үшін күн сайын беруге мәжбүр болатын сома.
Және, әрине, таксопарктер салықтық ауыртпалықты отандық бизнестің ең жақсы дәстүрлерімен шешуге шешім қабылдады: шығындарды қысқартпай, бизнесті оңтайландырмай, барлығын руль ұстағандардың иығына жүктеді.
«Біздің қалағанымыз емес. Бұл автоматты түрде болады. Қарапайым мысалмен түсіндірейін: айталық, таксопарктің 30 миллион теңге түсімі бар. Бұл соманың шамамен 25 миллионы лизинг бойынша төлемдерге жұмсалады. Тағы 2 миллионға жуығы — автопарк жұмысын қолдайтын механиктер мен мамандар сияқты қызметкерлердің жалақысына. Қалған ақша машиналарға қызмет көрсетуге: май ауыстыруға, жөндеуге және басқа да ағымдағы шығындарға жұмсалады, олар жүргізушілерге емес, ішінара паркке түседі. Нәтижесінде бос қаражат қалмайды «, — деп түсіндірді Мейрамбек Әбілқасов.
Мысалы, таксопарктердің бірінің басшысы жақында ғана 2024 жылы оның компаниясы авто жалдаудан 850 миллион және активтерінен 4,4 миллиард табыс алғанын хабарлады.
Қауымдастық төрағасы олардың жұмысында бәрі ашық екенін айтты. Ал 850 млн теңге кірісі бар компанияға келетін болсақ, бүгінде ол 3 миллиард теңге қарызын өтеуі тиіс. Оның үстіне бұл KASE Қазақстан қор биржасында есеп беретін жалғыз компания.
