Валюта бағамына қатысты пікір білдірген Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов , доллар бағамы 1000 теңгеге дейін бармайды. Тимур Сүлейменов бұл мүмкін емес деп отыр. «Төлем балансы, экономиканың ішкі мүмкіндіктері тұрғысынан бізде бәрі де тұрақты болса теңге неге 540 теңгеге дейін әлсіреді» деген сұрақтың жауабы тәуелсіз сарапшылардың емеуірінде жауап күтіп, қысылып тұр.
Қазақстандықтардың долларға деген сұранысының артуы, тіпті рубльге деген сқрынысының толқып тұрғанын осы күнге дейін талай рет жаздық.
Жақында Ұлттық экономика министрлігі «нөлдік бюджет тапшылығына 2030 жылға қарай қол жеткізілетінін» хабарлады. Бұл министрліктің бес жылдан кейін мемлекеттік шығыстар мемлекеттік кірістерге тең деп есептейтінін білдіреді. Егер мұндай болжам «таза теория» емес деп санасақ та, оны жүзеге асыру үшін экономика өсімінің орасан зор қарқыны қажет болады, ол үшін теңге қосымша күш алып, экономикалық ресурс мықты болуы керек.
Әйтпесе, осы экономика субъектілерінің белсенділігін арттыру мүмкін емес және қазынаға жаңа қуатты түсімдерді күтуге болмайды. Бұл туралы көптен бері теңге бағамын болжап жүрген экономикалық талдаушы Айдархан Құсайынов үнемі айтып келеді.
Бұл туралы бүгін өзінің Facebook-та қаржыгер Сәбит Рысбаев та жиі айтады. Бұл жолы қаржыгер былай депті:
« Халықтың сатып алу қабілеті айтарлықтай төмендеуде. Доллар қымбаттауын жалғастыруда, сонымен бірге барлық тауарлардың бағасы да өсуде. Тіпті отандық өнім қымбаттайды, себебі оның шикізатының бір бөлігі шетелден сатып алынады. Доллардың қымбаттауы инфляцияға алып келеді. Бәлкім, қазір ол соншалықты елеулі емес шығар, бірақ бір-екі айдан кейін олардың долларларының бар-жоғына қарамастан, бәрі де салдарын сезінеді. Бұл тек бастама ғана «, — дейді ол.
Рысбаев тағы мына жайттарды еске алады:
тамыз айында РФ Орталық банкі негізгі мөлшерлемені 21% -ға дейін көтерді — бұл тарихтағы рекордтық деңгей. Ипотека бойынша пайыздық мөлшерлемелер қазірдің өзінде 40% -дан асты. Оның айтуынша, Ресей доллар бағамын ұстап тұру үшін осындай шараларға баруға мәжбүр болды және желтоқсан айындағы отырыста мөлшерлеме 23% -ға дейін көтерілуі мүмкін деген сыбыс бар. Ал біздің Ұлттық банк мұны істей алмайды — онда Ұлттық экономика министрлігінің барлық көкжиекті болжамдарын «таза теория» деп атауға болады, олар қазір де солай.
«Тарих көрсетіп отырғандай, дағдарыстар қайталанып жатыр. 1998 жылы Ресейде рубль 4 есе құнсызданды. 1999 жылы Қазақстанда президенттік сайлаудан кейін теңге екі есе құнсызданды. 2014 жылы рубль бір түнде өз құнының жартысын жоғалтты, ал 2015 жылы Қазақстанда сайлаудан кейін қайтадан девальвация болды.
Бүгінде теңге бағамы рубль бағамына тікелей байланысты. Осы уақыт ішінде біз түрлі одақтарға кірдік, бірақ бәрібір бізді қиын кезеңдер күтіп тұр. Қазір, тіпті салыстырмалы түрде тұрақты саяси жағдайда да, Ұлттық банк теңге бағамын ұстап тұра алмайды. Егер рубль тағы 2-3 есе құнсызданса, Қазақстандағы доллар бағамы 1000 теңгеден асуы мүмкін. Мұндай жағдайда бізге елеулі экономикалық салдарға тап болуға тура келеді «, — деп ескертеді Рысбаев.
Осы логика бойынша бізге бүгін не бас банкир Тимур Сүлейменов, не ҰЭМ басшысы және вице-премьер дәрежесіндегі бүкіл экономикалық блоктың кураторы Серік Жұманғарин «ойлап таба алмайтын» түбегейлі жаңа монетарлық-экономикалық саясат қажет. Президенттік Жолдаудан 8 қыркүйекте ғана «ноу-хау» күтуге болады.
Келесі сарапшы Бейсенбек Зиябековтың айтуынша, инфляцияның жеделдеуі құрылысқа, жолдарды жөндеуге және инфрақұрылымды дамытуға арналған белсенді мемлекеттік шығыстарға байланысты болуы мүмкін. Жаз маусымы дәстүрлі түрде демалыс маусымына ғана емес, құрылыс белсенділігінің артуына да ұласады.
Бұдан басқа, қаржыгер елде ақша массасы мен қолма-қол қаражат айналымы ұлғайды, бұл сондай-ақ тұтынушылық сұраныстың артуына ықпал етуі мүмкін деп болжады, нәтижесінде бұл бағаның өсуіне әсер етіп, инфляциялық қысымды күшейтеді.
Осының аясында теңгенің аздап әлсіреуі жалғасуы мүмкін, бірақ күзде ұлттық валюта қайтадан нығаюы мүмкін, Сарапшы теңге бағамының одан арғы траекториясы экспорттық валюта түсімі мен импортының арақатынасына, ҚРҰБ, МКК субъектілері, экспорттаушылар тарапынан шетел валютасын нетто-сату белсенділігіне, сондай-ақ жаһандық капитал нарықтарындағы конъюнктураға байланысты.
Теңгенің қазіргі жағдайы қойшы қоп болса, қой арам өледі деген ертеден келе жатқан есті сөзді еске салып тұр
Сарапшы айтып өткендей, теңгенің қазіргі жағдайы қойшы қоп болса,
Қой арам өледі деген ертеден келе жатқан есті сөзді еске салып тұр. Ұлттық банктің ұстанымы ішкі нарықтын беталысын теңге бағамына үйлестіріп отыр. Теңгенің қазіргі жағдай экономикалық саясаттың айнасы. «Экономика шикізатқа тәуелді. Шикізатқа тәуелді елдер үшін ұлттық валютасының мықты болғаны маңызды емес. Шикізат долларман сатылады. Біздің ел, осыған дейін де
Мұнай бағасы 100 доллардан асып тұрған кезде экономиканы сауықтыруға мән бермеді. Ұлттық қорды кез -келген жағдайдан құтқарып қалатын сыйқырлы дорба ретінде қарадық.
Қазір ҰҚ -да жиналған қаржы сыр беріп тұрған тұста ҰБ мен үкіметтің экономикалық блогының көзқарастары бір-бірімен алыстап кеткенін байқадық. Шикізаттық емес секторға дем беретін шикізаттың өзінің тапшы екені енді айтылып жатыр. Импортпен алысып, дайын өнім шығарып жүрген кәсіпкерлеріміз мұнай зауыттарындағы қалдық өнімдер қалдық күйінде шетел асып жатқанынын талай рет айтқан. «Бізге қаржы сегментіне ғана емес, экономикалық саясатқа реформа керек. Экономикалық саясаттағы қателіктерімізге кімнің жауап беретіні мемлекеттік теңгейде нақтылану керек. Бұлай жалғаса берсе, 1 доллардың 1000 тенге емес, 5 мың теңге болатын кезін де көреміз. Үкіметке босаңсуға болмайды» дейді сарапшы
