Ұлттық банк басшысы Тимур Сүлейменов Қазақстанда іс жүзінде ешкім де 85 мың теңгенің ең төменгі жалақысын (АЕК) алмайды деп мәлімдеді. Оның айтуынша, АЕК өсуі инфляцияның жеделдеуіне алып келмес еді.
«АЕМ — бұл жай ғана көрсеткіш. Бізде 85 мың АЕМ бар екенін біз өзіміз түсінеміз ғой. Менімен дауласуға болар, бірақ көбінесе Қазақстанда ондай жалақы жоқ шығар, бәрібір көбірек алады. Бізде орташа жалақы — 460 мың теңге, медианалық жалақы — 300 мың теңге. 85 мың теңге — бұл статистикалық қателік, есептік көрсеткіш. Оны идеалдандырудың қажеті жоқ. Егер сен оны көтерсең, Қазақстанда жалақының барлық деңгейі көтеріледі деп айтпас едім» деп мәлімдеді Тимур Сүлейменов.
Ең төменгі жалақының өсуі кезінде жалақының өсуі мүмкін
Ұлттық банк басшысының айтуынша, ең төменгі жалақының өсуі мемлекеттік сектордағы жалақының өсуіне әсер етуі мүмкін, бірақ онда халықтың айтарлықтай бөлігі жұмыс істемейді. Сүлейменовтың айтуынша, нарық секторында өнімділік пен өнімділік өскен кезде жалақы көтеріледі.
Сондықтан АЕМ — бұл панацея емес, оған қараудың қажеті жоқ. Біз бәрібір жоспарлы экономикада өмір сүрмейміз, ал сіздердің ДК немесе ЖШС басшыларыңыз өз қызметкерлерінің жалақысын көтерер еді деген факт емес. Бұл дәл солай емес. Сонымен қатар, АЕК көтеру үшін еңбек өнімділігі бойынша да, әлеуметтік тиімділігі бойынша да, инфляцияға әсері бойынша да терең ізденістер қажет екені түсінікті, деп атап өтті Ұлттық банк басшысы атап өтті
Сүлейменов сену үшін не істеуіміз керек …
Әрине, әрбір адам өз тағдырының сәулетшісі. 85 мың теңгенің бетіне қарап, үкімет береді деп қолды жайып отыру екіннің бірінің қолынан келеді. Ең төменгі жалақы орташа жалақының 33 пайызын құрауы керек е кенін сарапшылар жиі айтады.
Дүниежүзі елдерінде ең төменгі жалақы мөлшері түрліше есептеледі. Picodi.com ең төменгі жалақысы заң бойынша бекітілген 54 мемлекетті қамтып, зерттеу жүргізген. Талдау нәтижесінде Филиппин мен Гонконгта төменгі жалақыға салық салынбайтыны, басқа елдерде, мысалы, Румынияда салық салынбаған жалақы мен салық салынған жалақы арасында 40% айырма бар екені белгілі болды. Зерттеу негізді болуы үшін портал мамандары жұмыс істейтін адамның қолға алатын нақты сомасына сүйенген. Дамыған елдерде халық жалақысының 8 пайызын азық-түлікке жұмсаса, Қазақстанда жалақының 50 пайыздан астамы азық-түлікке кетеді екен.
«Ең төменгі жалақысы бар 10 ел» тізімінде Үндістан көш бастап тұр (45 доллар). Ал біздің елдегі ең төменгі жалақы мөлшері 188 доллар (85 мың теңге) деп көрсетілген.
- Мысалы Ресейде ең төменгі жалақы шамамен 16 242 рубль, бұл 181 АҚШ долларына тең.
- Өзбекстанда 980 000 сум, бұл 79 АҚШ доллары. Осы тұста Ресеймен пара-пар болсақ,
- Германияда бұл шамамен 1920 АҚШ доллар.
- Ал АҚШ-та 1160 доллар. Осыған қарап, Қазақстанда ең төменгі жалақы деңгейі кейбір көрші елдерге қарағанда жоғары болғанымен, бірақ
Сарапшылар әр елдің экономикалық даму деңгейі, халқының төлем қабілеті, салық жүктемесі, әлеуметтік қолдау деңгейін салыстыр отырып, өлшеген жөн деген пікірге көбірек басымдық береді. 85 000 теңге мөлшері қазіргі экономикалық көрсеткіштерге негізделген, оған қоса біліктілігі төмен жұмысшылардың жеткілікті табыс деңгейін қамтамасыз етуге бағытталған сома ретінде қарастырылады.
- Мемлекет инфляцияны ескере отырып, әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін базалық көрсеткіштерді үнемі қайта қарастырып отырады.
- АЕК және ең төменгі күнкөріс деңгейі 2024 жылы 7%-ға, ал ең төменгі жалақы 15 000 теңгеге өсті.
- Базалық есептік көрсеткіштердің ұлғаюы зейнетақылардың, бала күтімі бойынша, мүгедектік бойынша жәрдемақылардың және басқа да әлеуметтік төлемдердің өсуіне алып келеді.
