БҰҰ Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының бағалауы бойынша әлемде табиғи сипаттағы апаттардың өсуі байқалады. Олардың экономикалық салдары ауыл шаруашылығы үшін айтарлықтай сезіледі, оның үлесіне жалпы шығын көлемінің 26 пайызы келеді. Қазақстан сияқты континенттілігі айқын елдер үшін аграрлық сақтандыру әсіресе өзекті. Соңғы отыз жылда бүкіл әлем бойынша табиғи апаттар астық пен мал шығынына әкеліп соқты. Алайда, ауыл шаруашылығын сақтандыру нарығының дамуымен фермерлер тәуекелдерді басқару және шығындарды азайту мүмкіндігіне ие болды — соңғы жылдары аграрлық нарыққа қатысушылардың күмәнына қарамастан, ТМД-да сақтандырудың осындай түріне деген қызығушылық артып келеді: сақтандырылған алаңдардың көлемі де, сақтандыру төлемдері де ұлғаюда.
Қазір ауыл шаруашылығын сақтандыру іс жүзінде барлық елдерде субсидиялауға сүйенеді, айырмашылықтар осындай қолдау түрі мен сақтандыру бағдарламаларында ғана жатыр. Мысалы, Қазақстанда кезінде мемлекет ауыл шаруашылығы өндірушісіне сақтандыру өтемінің бір бөлігін өтеген. Алайда 2020 жылдан бастап елімізде агроөнеркәсіптік кешенде ерікті сақтандыру жүйесі енгізілді: фермерлердің қызығушылығын арттыру үшін билік сақтандыру сыйлықақысы сомасының 80% -ын субсидиялай бастады.
Енді не болады
Енді бұл бағыт бойынша Freedom Insurance фермерлердің шығынын 80% -ға дейін өтеуге уәде береді,
Сақтандыру тәуекелдерiнiң тiзбесiне құрғақшылық, нөсерлi жаңбыр, аяз және астыққа әсер ететiн басқа да ауа райы ауытқулары кiредi. Қазіргі уақытта өнім екі негізгі күздік дақыл — бидай және қара бидай үшін пилоттық режимде іске қосылды.
Сақтандыру жағдайы шекті деңгейден төмен өнімділіктің күтпеген төмендеуі болып саналады. Бұл ретте фермерлер өздеріне қолайлы жағдайларды және жабу деңгейін таңдай алады.
Сақтандыру жағдайының басталуы дақылдың вегетациялық кезеңінің соңында есептелген болжамды өнімділіктің нәтижелері бойынша айқындалады. Нақтырақ айтсақ, жинауға жақын.
«Егер үлгі болжамды өнімділіктің шекті мәннен төмен, яғни 80% -дан төмен қысқаруын белгілесе, бұл сақтандыру жағдайы болып саналады. Жүйе онлайн-форматта өтінішке қол қоюы қажет фермерге автоматты түрде хабарлама жіберуді бастайды. Төлем сарапшылардың қатысуынсыз жүзеге асырылады — процесс толығымен қашықтықтан және тәуелсіз дереккөздерден алынған объективті деректерге негізделген «, — деп хабарлады сақтандыру компаниясынан.
Сарапшылар не дейді
Freedom Insurance басқарма төрағасы Азамат Керімбаевқа компанияның қандай пайдаға үміттенетіні және фермерлердің шығынын өтеуге қаншалықты дайын екендігі туралы бірнеше сұрақ қойды.
Ол шамамен есептеулер бойынша сақтандырушылар сақтандыру сыйлықақысы түрінде 16 млрд теңге алуды жоспарлап отырғанын, ал барлық саланың әлеуеті 160 млрд теңгеге бағаланғанын түсіндірді.
«Біз келесі жылы 1 млн гектарды сақтандыруды міндет етіп қойдық. Бұл шамамен 16 млрд теңге сақтандыру сыйлықақысы. Алайда біздің жауапкершілігіміз одан да көп болады — шамамен 100 млрд теңге, мүмкін одан да көп. Бірақ біз тәуекел-тәбетімізге назар аударамыз. Компанияның төлем қабілеттілігі шамамен 20 млрд теңгені құрайды. Біздің қайта сақтандыру жабындарымызды ескере отырып, 10 млрд теңгеге дейін — бұл біз реттей алатын ең нашар сценарий деп ойлаймын «, — деп атап өтті А.Керімбаев.
Ол жаңа өнім бастапқыда компания үшін шығынды болуы мүмкін екенін жоққа шығармады.
«Ол 100% тәуекелді болуы мүмкін. Алдыңғы төрт-бес жылда сақтандырушылар осы салада жинағаннан көп төлеген, өйткені құрғақшылық кезең болды. Бірақ онда бағдарлама басқаша болды. Ол жерде топырақтағы судың деңгейі бағаланды. Бізде біршама басқа бағдарлама бар. Өнімділік болжамы кешенді талдау негізінде қалыптастырылады, ол ауа райы жағдайларын (жауын-шашын, температура және т.б.), топырақ сипаттамаларын, сондай-ақ өсірілетін дақылдың агробиологиялық ерекшеліктерін (вегетация фазасы, стресске төзімділік, өнімділік әлеуеті) қамтиды «, — деп түсіндірді спикер.
Қазір жоба Қазақстанның тек 12 өңірін қамтиды. Оңтүстік облыстар әзірге қосылмаған, өйткені тәуекелдерді анықтау процесі жүріп жатыр.
«Әңгіме егістік алқаптарына су беру немесе бермеу туралы шешім қабылдайтын суармалы өңірлер туралы болып отыр. Біз барлық тәуекелдерді түсінген соң оңтүстікке шығамыз. Қазір жобада сақтандыру үшін кемінде 1 мың га жер телімін қарастырудамыз. Сәйкесінше, таңдалған дақыл түріне және оның құнына байланысты тоннасына тарифтің шамамен 3% -ын алатын боламыз «, — деп қосты А.Керімбаев.
Алаяқтық тәуекелдері қалай жойылады деген сұраққа ол жүйе егіс алқаптары, дақылдары және егіс мерзімдері туралы мәлімделген деректерді ресми операторлардың, оның ішінде «Қазақстан Ғарыш Сапары» компаниясының ақпаратымен салыстырып тексеретінін атап өтті.
«Осылайша, қорғау фермер үшін де, сақтандырушы үшін де ашық жұмыс істейді», — деп түйіндеді Freedom Insurance басшысы..
