Атом энергиясы агенттігі төрағасының орынбасары Әсет Махамбетов Қазақстандағы атом электр станциясы отандық ядролық отынмен жұмыс істейтінінін хабарлады. Ол бұл туралы АЭС құрылысы бойынша жұмыстарды іске қосу салтанатты рәсімі барысында айтты.
Оның айтуынша, біз ядролық отынымызды өзіміз өндіреміз. Табиғи уранды өндірудің әлемдік көлемінің шамамен 40% біздің еншімізде. Қазіргі уақытта отын өндірісін бастау мәселелері бойынша келіссөздер жүргізілуде.
Естеріңізге сала кетейік, бүгін Алматы облысының Үлкен ауылында Қазақстандағы алғашқы атом электр станциясының құрылысын бастау рәсімі өтті.
Алдын-ала хабарланғандай, инженерлік-іздестіру жұмыстарына ең лайықтысын анықтау мақсатында кемінде үш балама алаңды алдын ала зерттеу кіреді. Жұмысқа қазақстандық ұйымдар тартылатын болады. Жұмыстарды жүргізу мерзімі шамамен 18 айды құрайды, оның кезеңінде аумақтың табиғи, геологиялық, сейсмикалық, гидрологиялық және техногендік сипаттамаларын егжей-тегжейлі зерделеуге бағытталған іс-шаралар кешені жүргізілетін болады.
АЭС одан әрі жобалау және қауіпсіздік жөніндегі халықаралық және ұлттық талаптарға сәйкес құрылысқа дайындық үшін алаңның сипаттамалары туралы объективті деректер (ыза сулары деңгейінің маусымдық ауытқуы, су тасқыны және метеорологиялық құбылыстар, сейсмикалық белсенділік және т.б.) алу мақсатында маусымдық өзгерістерді қоса алғанда, табиғи және климаттық жағдайлардың толық жылдық циклін зерделеу жүзеге асырылатын болады «, — деп түсіндірді ведомствода.
Жиын барысында белгілі болғанындай, болашақта жекелеген елдерде санкцияларды күшейтуге байланысты қандай да бір тәуекелдер туындаған жағдайда тиісті шарттық ескертпелер мен тетіктер көзделетін болады. Бұл ретте әлеуметтік-гуманитарлық қажеттіліктер мен климаттық күн тәртібіне байланысты атом энергетикасы санкциялық тізімдерге енгізілмеген.
Атом энергетикасы саласындағы, оның ішінде отын мәселелері жөніндегі сарапшылар атом электр станциялары (АЭС) үшін ядролық отынды талдаумен, әзірлеумен, өндірумен және онымен жұмыс істеумен айналысады. Олар ядролық отын циклінің тиімділігін, қауіпсіздігі мен орнықтылығын арттыру үшін жұмыс істеуде.
АЭС және отын жөніндегі сарапшылар жұмысының негізгі бағыттары:
• Уран өндірісі:
Сарапшылар ядролық реакторлар үшін негізгі отын болып табылатын уранды өндіру, байыту және қайта өңдеу процестерін зерделейді және оңтайландырады.
• Ядролық отынды әзірлеу және өндіру:
Олар ядролық отынның жаңа түрлерін жасаумен, оның тиімділігі мен қауіпсіздігін арттырумен, сондай-ақ отын өндірісі үшін жаңа технологияларды әзірлеумен айналысады.
• Пайдаланылған ядролық отынмен жұмыс істеу:
Сарапшылар пайдаланылған ядролық отынды қауіпсіз сақтау, қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін технологияларды әзірлейді және енгізеді.
• АЭС қауіпсіздігін талдау:
Сарапшылар отын циклы мәселелерін қоса алғанда, ядролық қондырғылардың қауіпсіздігіне талдау жүргізеді және қауіпсіздікті арттыру жөніндегі шараларды әзірлейді.
• Персоналды оқыту:
Сарапшылар АЭС-та және олармен байланысты кәсіпорындарда жұмыс істейтін персоналды оқытуды және біліктілігін арттыруды жүргізеді.
• Зерттеулер мен әзірлемелер:
Сарапшылар отынмен жұмыс істеудің жаңа технологияларын, материалдары мен әдістерін қоса алғанда, ядролық энергетика саласында ғылыми зерттеулер жүргізеді.
Қазақстанда, атап айтқанда, сарапшылар мынадай процестерге белсенді қатысады:
• АЭС құрылысы:
Сарапшылар құрылысқа дайындыққа, алаңды таңдауға, жобаларды әзірлеуге және АЭС құрылысын бақылауға, оның ішінде Жамбыл облысында да қатысады.
• АЭС қауіпсіздігін қамтамасыз ету:
Сарапшылар қауіпсіздікке талдау жүргізеді және салынып жатқан АЭС қауіпсіздігін арттыру жөніндегі шараларды әзірлейді.
• Ядролық инфрақұрылымды дамыту:
Сарапшылар отынмен жұмыс істеу мәселелерін қоса алғанда, АЭС қауіпсіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ету үшін инфрақұрылым құрумен айналысуда.
Жалпы, АЭС және отын саласындағы сарапшылар әлемде және Қазақстанда атом энергетикасын дамытуда және оның қауіпсіздігін қамтамасыз етуде негізгі рөл атқарады.
