2025 жылғы 25 шілдеде Ресей Банкінің Директорлар кеңесі негізгі мөлшерлемені 200 б.п., жылдық 18,00% -ға дейін төмендету туралы шешім қабылдады.
- Ағымдағы инфляциялық қысым, оның ішінде тұрақты қысым бұрын болжанғаннан тезірек төмендеуде.
- Ішкі сұраныстың өсуі баяулауда.
- Экономика теңгерімді өсу траекториясына қайта оралу жалғасуда.
Ресей Банкі 2026 жылғы мақсатқа инфляцияны қайтару үшін қажетті ақша-кредит шарттарының осындай қатаңдығын қолдайтын болады. Базалық сценарийде бұл 2025 жылы жылдық 18,8-19,6% және 2026 жылы жылдық 12,0-13,0% диапазонындағы орташа түйінді ставканы болжайды және қатаң ақша-кредит саясатын жүргізудің ұзақ кезеңін білдіреді. Түйінді ставка бойынша одан әрі шешімдер инфляцияның баяулауының тұрақтылығына және инфляциялық күтулердің серпініне байланысты қабылданатын болады. Ресей Банкінің болжамы бойынша жүргізілетін ақша-кредит саясатын ескере отырып, жылдық инфляция 2025 жылы 6,0-7,0% -ға дейін төмендейді, 2026 жылы 4,0% -ға қайтады және алдағы уақытта мақсатта болады.
Орталық банк 31 шілдеге ресми валюта бағамын белгіледі. Рубль америкалық, еуропалық және қытайлық валюталарға қарағанда қымбаттады.
Доллар бағамы 0,3850 рубльге төмендеп, 81,8347 рубль болды (30 шілдеде 82,2197 рубль).
Еуро 0,0462 рубльге арзандап, 94,9514 рубльді құрады (бұрынғы мәні — 94,9976 рубль).
Юань 0,0587 рубльге төмендеп, 11,3683 рубльге жетті (бұрынғы бағам — 11,4270 рубль).
Енді реттеуші банктер арасындағы нақты мәмілелер туралы ақпарат жинайды, онда бір банк валютаны сатады, ал екіншісі сатып алады. Бұл биржадан тыс нарық деп аталады. Бағам әділ болуы және бір кездейсоқ мәмілеге тәуелді болмауы үшін Орталық банк кем дегенде үш түрлі банк қатысатын жағдайларды ғана ескереді. Егер доллармен немесе еуромен мәмілелер мүлдем болмаса, Орталық банк бағамды басқа валюталар арқылы, мысалы, юань арқылы есептейді.
Бізде
Қазақстанда рубль бағамы жаңа диапазонда бағыттала бастады. Соңғы уақытта рубльдің айырбас бағамы Қазақстанда жеті теңгеге жақындап қалды. Ресейге санкциялық қысымның сақталуына қарамастан, рубль 2025 жылы экономикалық және қаржылық себептердің жиынтығы бойынша теңгеге қатысты нығайып келеді. Жақында ғана (2023 жылғы шілдеден бастап 2024 жылдың соңына дейін) рубльдің теңгеге қатысты бағамы шамамен 5 теңге деңгейінде тұрды, алайда 2025 жылдан бастап ол күшті нығая бастады және 2025 жылғы шілденің соңына қарай ол 6,8 теңгеге жақындады (40% -ға нығайды).
Маусым айының басында Ұлттық банк төрағасы Тимур Сүлейменов рубльдің бағамы көбінесе Ресейден Қазақстанға келетін жоғары импортпен айқындалатынын атап өткен болатын. Рубль «саяси бәсеңдеуді» күткен кезде басқа валюталарға қатысты да өсуде.
Айырбастау пункттерінде
Доллар 544
• Евро 631
• Рубль 6.72
Танымал экономист және GDE TENGE Telegram арнасының авторы Рахымбек Әбдірахманов журналистерге теңге бағамы неге нығайып келе жатқан рубльден кейін жүрмейтінін айтып берді. Оның айтуынша, жағдайға Қазақстан экономикасына рубль өтімділігінің ағыны ғана емес, сонымен қатар Ресейден келетін импорттың рекордтық өсімі, сондай-ақ айналымдағы доллардың төмендеуі әсер етеді,
Әбдірахмановтың айтуынша, бүгінде елдегі рубльмен есеп айырысу көлемі жалпы ақша айналымымен салыстыруға болады, бұл ұлттық валюта бағамына қысым көрсетеді.
— KASE-дегі рубль саудасының көлемі 2019 жылдан 2024 жылға дейін шамамен 20 есеге — 79 миллиард рубльден 800 миллиард рубльге дейін ұлғайды. Ал жалпы алғанда, егер KASE-ге, валюта нарығына, банк аралық банкке (банктік есеп айырысуда не болып жатқанын), сондай-ақ айырбастау пункттеріне қарайтын болсақ, онда бұл шамамен 1,3 триллион рубль. Ағымдағы бағам бойынша бұл шамамен 9 триллион теңге.
Сарапшының айтуынша, Қазақстандағы айналыстағы рубльдер саны елдің жалпы ақша айналымымен салыстырылуы мүмкін. M1 көрсеткіші айналыстағы ақшаны және ағымдағы шоттарды (зейнетақы, жалақы және банктердегі басқа) қамтиды. Бұл ретте валютадағы депозиттер мен шоттар есепке алынбайды. Бүгінде рубльдің айналымы іс жүзінде осы көрсеткішке тең болды — және бұл, сөзсіз, теңгеге қысым көрсетеді, — дейді Әбдірахманов.
Экономистің айтуынша, өткен жылы Ресей импорт бойынша чемпион болды. Ол Қазақстанды импортталған өнімнің шамамен үштен бір бөлігімен қамтамасыз етеді.
— 18,5 миллиард доллар — бұл Ресеймен сауда жасаған уақыттағы рекорд. Сондай-ақ, өткен жылы Ресей тікелей шетелдік инвестициялар бойынша бірінші орынға шықты. Иә, біз инвестициялар тұтастай алғанда төмендеп барады дейміз (яғни қаражаттың шығысы олардың кірісінен асып түседі), бірақ оған қарамастан, Ресей тікелей шетелдік инвестициялардың негізгі көзіне айналды. Біз Ресейден көбірек сатып алудамыз. Ресей айырбастау құралы арқылы долларларды көбірек тартып алып, экономикаға шикізат — мұнай, газ, металл және т.б. экспорттау арқылы барған сайын аз доллар түседі. Бұл процестердің барлығы бір жағынан Ресейге тәуелділіктің өсуіне, екінші жағынан экономикадағы доллардың төмендеуіне алып келеді. Демек, қарыз алуға қолжетімділік қымбаттайды, борыштың бағасы артады. Бұл картинаны мен дәл осылай көремін, — деп түсіндірді Әбдірахманов.
РФ валютасының жағдайы көбінесе ресей экономикасының күшеюімен емес, қаржы саясаты мен сауда теңгеріміндегі өзгерістермен түсіндіріледі.
Рубльдің нығаюының негізгі себептерінің бірі Ресей Банкінің қатаң ақша-кредит саясатын жүргізуі болды. Негізгі мөлшерлеме жарты жылдан астам 20% рекордтық жоғары деңгейде сақталды, бұл жиынтық сұранысты айтарлықтай төмендетті. Бұл ұзақ пайдаланылатын тауарларды (электроника, техника, автомобильдер) сатудың төмендеуіне әкелді, сұраныстың төмендеуі импорттың айтарлықтай қысқаруына және соның салдарынан шетел валютасын сатып алуға қажеттіліктің азаюына әкелді. Оған қоса, Ресейдегі ірі экспорттаушылардың валюталық түсімді міндетті түрде сатуы шетел валютасының ұсынысын қолдайды және рубльді нығайтады. Айта кетейік, осы шараның қолданысына жататын 43 компаниялар тобының тізіміне отын-энергетика кешені, қара және түсті металлургия, химия және орман өнеркәсібі, астық шаруашылығы салаларынан компаниялар кіреді «, — деп атап өтті қаржы сарапшысы.
Сарапшы Ілияс Исаевтың айтуынша, «Қазақстан мен Ресей арасындағы тауар айналымының өсуі де маңызды рөл атқарады (ҚҚҚ есебі бойынша, РФ-мен саудадағы теңгерімсіздік 2024 жылы үштен бірге кеңейді). Бұл өзара есеп айырысу үшін Қазақстанда рубльге деген шынайы сұранысты арттырды. Ал теңгенің позициясы шикізат бағасының құлдырауы, импорттың өсуі және тұрақты девальвациялық күтулер аясында экспорттық түсімнің төмендеуінен әлсіреді «, — дейді ол.
Алдағы бірер айда бір рубль үшін 5 теңге бағамына қайтуы мүмкін деген болжамды сарапшы жоққа шығармайды.
«Бірақ бұл теңгенің едәуір күшеюін немесе рубльдің күрт әлсіреуін талап етер еді, бұл тек РФ-дағы күрделі дағдарыс, санкциялық қысымның едәуір күшеюі немесе шикізат бағасының жаһандық құлдырауы жағдайында ғана мүмкін. Ағымдағы жағдайда бағамның бір рубль үшін 6-7 теңге диапазонындағы жаңа дәлізін бекіту екі ел арасындағы ағымдағы монетарлық шарттардың, сауда теңгерімі мен қаржы ағындарының көрінісі болып табылады «, — деп түйіндеді сарапшы.
