Қазақстанның банк жүйесінде жасырын аномалия бар, ол банктерге орасан зор табыс әкеледі, бірақ бұл ретте мемлекет пен азаматтарды қосымша қаржы ресурстарынан айырады.
Сарапшылардың айтуынша, проблема жасанды теңгерімсіздік туғызатын тыйым салулар мен реттеушілік шектеулерде жатыр. Нәтижесінде экономикаға жұмыс істей алатын ақша банк секторы үшін үстеме пайдаға айналады. Теңгерімсіздікті жоюдың тетігі банктердің пайдасына қолдан ақша аударатын тыйымдарды алып тастау және адал нарықтық жағдай жасау болып табылады.
Сонымен
- 2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша, банк секторының активтері негізінен банктердің несие портфелінің 39,1 трлн теңгеге дейін 3,3% өсуі есебінен биыл маусымда 2,3% ұлғайып, 64,8 млрд теңге құрады (2025 жылдың басынан 5,3% өскен).
- Банк секторының міндеттемелері 2025 жылғы маусымда негізінен клиенттердің салымдарын 1,6% және айналысқа шығарылған бағалы қағаздарды 8,5% ұлғайту есебінен 2,2% 55,5 трлн теңгеге дейін (2025 жылдың басынан бастап 5,4% өскен) ұлғайды.
- Банк секторы міндеттемелерінің құрылымында клиенттердің салымдары басым – 79,5% немесе 44,1 трлн теңге.
Банктердің меншікті капиталы 2025 жылғы маусымда негізінен бөлінбеген таза пайданың ұлғаюы нәтижесінде 2,9%, 9,3 трлн теңгеге дейін өсті (2025 жылдың басынан бастап 5,1% өскен).
- 2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша, негізгі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к1) 19,5%-ды (01.01.2025ж. – 20,4%), меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к2) – 21,0%-ды (01.01.2025ж. – 22,0%) құрады, бұл заңнамада белгіленген нормативтерден едәуір асып түседі және банк секторындағы әлеуетті тәуекелдерді өтеуді қамтамасыз етеді.
2025 жылғы қаңтар-маусымда банктердің таза пайдасы 1,4 трлн теңгені құрады, бұл 2024 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 19,2% артық.
- 2025 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша банк активтерінің рентабельділігі (Roa) 4,6%-ды (01.06.2025ж. – 4,6%), капиталдың рентабельділігі (Roe) – 31,7%-ды (01.06.2025ж. – 31,6%) құрады.
