Қазақстанда, басқа көптеген елдерде сияқты онлайн-несиелер барған сайын танымал болып келеді. Қаржы және кредит беру саласындағы сарапшылар онлайн-несиелерді алуға және басқаруға байланысты түрлі аспектілерде көмек көрсете алады. Олар неғұрлым тиімді ұсынысты таңдау жөнінде консультациялар бере алады, өтінім мен құжаттарды ресімдеуге көмектеседі, сондай-ақ тәуекелдерді азайту үшін кредитті басқару стратегиясын ұсына алады.
ҚНДРА-ның кезекті жобасы жаңашылдығымен назарымызды аударды
Несие нарығын түбегейлі өзгертуді көздейтін жоба Жоба «Электрондық тәсілмен микрокредиттер беру қағидаларын бекіту туралы» ҚР Ұлттық банкі басқармасының 2019 жылғы 28 қарашадағы №217 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі басқармасының қаулысы» деген ресми атауға ие болып, қоғамның назарына ұсынылды.
Құжат электронды тәсілмен микрокредиттерді беру талаптарын қатайтып, алаяқтардың азаматтар үстінен онлайн кредит рәсімдеуіне кедергі келтіруге басымдық беріп отыр.
«Құқықтық реттеу несиелік алаяқтықпен күресуге, сондай-ақ микроқаржы секторындағы алаяқтыққа қарсы Антифрод-жүйені нығайтуға бағытталған. Жоба микроқаржы ұйымдарына (МҚҰ-ға) қойылатын талаптарды белгілеу үшін бақылау шараларын енгізуді көздейді», – деп түсіндірді қаржылық реттеуші.
Жаңалықтары
- МҚҰ-лар алаяқтыққа қарсы іс-қимыл рәсімдерін айқындайтын ішкі құжатын әзірлеп, қабылдауы шарт.
- Екіншіден, қаржылық операциялар мен транзакциялардағы алаяқтық іс-әрекеттерді жедел тауып, автоматты түрде бұғаттап тастайтын төл Антифрод-жүйесін енгізуге міндеттенеді.
- Үшіншіден, сомасы 150 АЕК-тен (2025 жылы – 589 800 теңгеден) асатын, электрондық түрде рәсімделген, кепілзатпен қамтамасыз етілмеген тұтынушылық микрокредиттердің ақшасын клиентке тез аударуға тыйым салынады.
МҚҰ-лар мұндай жағдайда микрокредит беру туралы шартқа қол қойылған сәттен бастап және қарыз алушының осы қарызды алуға келісімін алғаннан кейін 24 сағат өткен соң ғана ақшаны аудара алады. Бір тәулік өткен соң клиент микроқаржыны алуға келісімін құжат жүзінде қол қойып, қайта растауға тиіс. Растамаса, оның банк шотына ақша аударылмайтын тетіктер қаржыгерлер тілінде «салқындату» деп аталады екен.
Қаулының өзегі тек бұл ғана емес
Егер клиен алаяқтарға жем болғанын түсінсе, немесе өзге адам соны оған түсіндірсе, ол осы бір күн ішінде қайта хабарласып, рәсімделген микронесиені жойғыза алады.
Осылайша, енді микроқаржыны бүгін онлайн рәсімдеп, ақшаға бүгін лезде қол жеткізу деген енді болмауға тиіс. Егер ақша шұғыл керек болса, МҚҰ кеңсесіне өзіңіз баруыңыз керек.
Төртіншіден, егер бір қарыз алушы 1 күн ішінде жалпы жиынтығы 150 АЕК-тен асатын бірнеше микрокредиттерді алса, мұндай жағдайда да онлайн тұтынушылық микрокредиттерді беру «салқындатылады» және ақшаны беру он күнге дейін кейінге қалдырылуы мүмкін.
Агенттік басқармасының осы жаңашылдықтарды қарастыратын әлгі жаңа қаулысы 21 шілдеге дейін қоғамдық талқылаудан өтеді.
Бірақ саланың өз тәуекелдері бар.
Қаржы нарығын реттеу агенттігінің сарапшылары микрокредит саласында қарызын қайтармайтын клиенттер саны биыл күрт өсе бастағанына назар аудартады.
Соның ішінде төлем төлеудің тоқтатылғанына 90 күннен асқан микрозаем сомасы 2025 жылғы қаңтарда 101 млрд 90 млн теңгені немесе жалпы несие портфелінің 6,6%-ын құраған екен. Ал, 2025 жылғы сәуірде оның сомасы 120 миллиард 218 миллион теңгеге, ал, үлесі 7,4%-ға дейін өсіп шыға келді.
