ІРО нарығындағы негізгі трендтер ІРО санының өсуін, нарыққа жаңа салалардың шығуын, жаһандық оқиғалардың нарыққа әсерін, сондай-ақ реттеуші ортадағы өзгерістерді қамтиды.
Сарапшылар технологиялық сектордағы ІРО санының артуына, сондай-ақ орнықты даму саласында жұмыс істейтін компанияларға қызығушылықтың артуына назар аударады
.Эмитенттердің бірінің бағасы өссе, бірі арзандап жатыр. Бір компания кетсе, енді бірі келіп жатыр
Мысалы, «Қазатомөнеркәсіп» 2018 жылғы қарашада бір акция үшін 4343,85 теңге болды, қазір (18 шілдеге) қағаз 22160 теңге тұрады. Ал «ҚазМұнайГаз» биржаға 2022 жылдың желтоқсанында шықты, ол кезде акция 8406 теңге тұрды, қазір 17852 теңгеден сатылады. «Эйр Астана» 2024 жылғы ақпанда 1073,83 теңгеден тұрды, қазір 730 теңге.
Енді жұрттың назары Отбасы банкінің, «Қазақстан Темір Жолы» мен QazaqGaz-ға ауып тұр. Олар жақында қор биржасына келіп жайғасады деген сөз бар.
Қазақстандық миноритарлық инвесторлар қауымдастығының (QAMS) атқарушы директоры Данияр Темірбаевтың айтуынша, бұл қалыпты жағдай. Қазір жұрттың назары Каспий немесе Фридом тәрізді финтехтың құлағында ойнап тұрған салмақты ойыншыларға ауып тұр. Осыған дейін қор биржасына келіп жайғасқан компаниялардың басым көпшілігі бизнесі толығымен мемлекет бекітетін тарифтерге тәуелді.
QAMS QazTrading Telegram арнасының есептеулері бойынша KEGOC акциялары бойынша дивидендтік кірістілік ағымдағы бағаға (шамамен 1450 теңге) 11% -ды құрайды. «Самұрық-Қазына» шетелдік инвестбанктерге қатысты болды:
Данияр Темірбаевтың пікірінше,
- авиакомпанияның менеджменті «инвесторлардың қызығушылығын арттыру үшін бәрін жасауда:
- а) екінші buyback (кері сатып алу) бағдарламасын іске қосты;
- b) акционерлерге дивидендтер төлей бастады — акцияға 53,7 теңге (дивидендтік кірістілік — 7% астам, QAMS QazTrading арнасының есептері бойынша)
- Тіпті дивидендтік саясат төлем жасау мүмкіндігін арттыру үшін өзгертілді.
«Отбасы, ҚТЖ және Qazaq Qaz IPO жергілікті нарық тарапынан қызығушылық тудырады деген болжамдар жиі айтыла бастады
Отбасы банк өзінің ерекшелігі мен мемлекеттік қолдауына байланысты бәсекелі кредиттік портфельге және мерзімі өткен қарыздардың өте төмен деңгейіне ие.
Бұл ретте Данияр Темірбаев эмитенттерді жергілікті нарықта өтімділікті тартуға және инвесторлар базасын кеңейтуге ынталандыруды ұсынды.
Оның айтуынша, шетелдік және жергілікті инвесторларды көптеген қызықты инвестициялық идеялар (эмитент компаниялар), нарықтың өтімділігі және жағдайлардың тұрақтылығы тартады.
«Егер олар мұны Қазақстанда көретін болса, онда елге ең алдымен қазақстандық капиталдар қайта оралады. Алдымен оларды қолайлы жағдайлармен тарту керек, ал қайтарушыларға шетелдік портфельдік инвесторлар тартылады. Қай мемлекеттен екені маңызды емес — кез келген инвестор елдік тәуекелдерге назар аударады. Оларды әкімшілік кедергілерді жоюмен және ашық, тұрақты ойын ережелерімен айтарлықтай қысқарту қажет «, — деп баса айтты ол.
Сарапшының пікірінше, осы мақсатқа қол жеткізу үшін республика мынадай шаралар кешенін қабылдауы қажет:
• мемлекеттің экономикадағы үлесін, оның ішінде мемлекет қатысатын компаниялардың ІРО арқылы қысқарту;
• корпоративтік секторды ашықтыққа ынталандыру;
• зейнетақы активтерін басқарудың бәсекелес нарығын құру арқылы ұзақ мерзімді (институционалдық) инвесторлар базасын дамыту.
Сонымен қатар, жоғарыда аталған өзгерістер қабылданған жағдайда отандық нарық үлестік қағаздарды болашақта орналастыруға қабілетті болады, деп толықтырды ол.
«Бұл нарық өтімділігінің тереңдігі мәселесі. Бізде айтарлықтай өтімділік жинақталған, әсіресе банктердің депозиттерінде және БЖЗҚ салымшыларының шоттарында. Мысалы, корпоративтік бондтар нарығы (бұл тек KASE ғана) қаңтар-тамызда 2023 жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 2,3 есе өсіп, 2,86 трлн теңгеге жетті. Егер Қазақстандағы жинақталған өтімділіктің ең болмағанда бір бөлігін үлестік құралдарға бағыттаса, бұл акциялар нарығының тереңдігін айтарлықтай ұлғайтар еді. Мәселе оның реттеуші ортамен, сондай-ақ елдік тәуекелдерге, корпоративтік сектордың мөлдірлігіне қатысты қорқынышпен жабылуында «, — деп нақтылады Темірбаев.
Сондықтан, оның пікірінше, қағаз эмитенттерінің өтімді шетел нарықтарында орналасу мүмкіндігі болуы тиіс. Сондай-ақ бұған инвесторлардың өздері де қызығушылық танытуда, себебі компаниялардың нарықтық капиталдандыруды арттыру мүмкіндіктері шетелде әлдеқайда көп.
