Жаздың бірінші айы ипотекалық несиелеу нарығы үшін оңай болмады. 16 маусымнан бастап 25% -дан 20% -ға дейін төмендету туралы күшіне енген қаулы арада ат айналмай жатып айнып қалды.
ҚНДРА мен Ұлттық банк 2025 жылғы 1 қарашаға дейін бұрынғы 25% деңгейін қайтаруды ұсынды.
Сарапшылардың сөзінше, жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі қаржы секторының дирижері, ол төмендеуге бағыт алса, несие арзандайдыү Бірақ тым төмендеп кеткені банктерге тиімсіз.
1. ипотекалық қарыздар бойынша сыйақының шекті жылдық тиімді ставкасын Әдеттегі мөлшерлеме (мысалы, 15%) — бұл несиені пайдаланғаны үшін пайыздар ғана.
2. (мысалы, 20%) барлық қосымша төлемдерді қамтиды:
— пайыздар;
— банк комиссиясы;
— сақтандыруға;
— шотқа қызмет көрсеткені үшін төлем және басқа да жасырын шығыстар.
Бұл нарықтағы негізгі ойыншы Отбасы банкі болып қала береді: өткен жылы ол барлық ипотекалық кредиттердің 53% -ын берді (олардың көпшілігі — жеңілдікті мемлекеттік бағдарламалар бойынша).
Сондай-ақ мұндай кредиттермен кейбір коммерциялық банктер де жұмыс істейді:
• Halyk Bank;
• Банк ЦентрКредит;
• Нұрбанк;
• Altyn Bank;
• Freedom Bank;
• ForteBank және т.б.
Маңызды жайт: нарық сегменттелген күйінде қалып отыр. Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының мәліметінше, 77% беру жеңілдікті бағдарламаларға («7-20-25», «Наурыз», «Отау») тиесілі, онда мөлшерлемелерді мемлекет субсидиялайды. Қалған 23% — бұл нарықтық ипотека, ол 25% -дық мөлшерлемемен беріледі және қарыз алушыларға қойылатын қатаң талаптардан барлығы бірдей қол жеткізе алмайды.
Нарық проблемалары:
11. Жоғары инфляция (8-10%) және банктер үшін қымбат қорландыру.
12. Қолжетімді тұрғын үй тапшылығы, әсіресе Алматы, Астана және Шымкентте.
13. Нарықтық кредиттер бойынша шарттарды қатаңдату: банктер қарыз алушылардың кепiлi мен кiрiстерiне қойылатын талаптарды арттырады.
Осы кезде
Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығы жоғары инфляция, қымбат қорландыру және базалық мөлшерлеме 16,5% болған кезде тиімді мөлшерлемені 20% -ға дейін шектеу ипотекалық нарықты айтарлықтай әлсіретуі мүмкін деп есептейді.
. Мұндай шектеулер әсіресе мемлекеттік бағдарламалардан тыс нарықтық ипотека үшін ауыр. Банктер шығынды өнімдерді жай ғана ұстап тұра алмайды және ипотеканы басқа бағыттардың, мысалы, корпоративтік кредиттеудің пайдасына қысқартатын болады.
- Базалық ставка мен жаңа шекті СЭҚ арасындағы 3,5 пайыздық тармақтың айырмашылығы өте жеткіліксіз.
- Ол қорландыру құнын да, кредиттік тәуекелдерді де, банктердің операциялық шығыстарын да жаппайды.
- Халықтың қалың жігі үшін ипотеканың қолжетімділігі өспейді, керісінше, төмендейді. Бұл шешім мемлекеттік бағдарламалар жағына ауытқуды күшейтіп, нарықтық бәсекелестікті нашарлатады.
Сарапшылар не болжайды
- Жылжымайтын мүлік сарапшыларының болжамдары:
- Ипотека, әсіресе, қайталама нарықта қолжетімді болмайды
- . Банктер жарна, скоринг, тұрғын үйдің жасы сияқты талаптарды арттырады.
- Тұрғын үй бағасы төмендеуі екіталай — ұсыныстар тым аз.
- Бастауыш ұйым мемлекеттік қолдау есебінен аман қалады.
- Екінші нарықты тек жаңа ипотекалық бағдарламалар ғана құтқара алады.
1 қарашадан кейін не болады?
2025 жылғы 29 тамызда Ұлттық Банк инфляцияның, ЖІӨ өсуінің және басқа да макрокөрсеткіштердің толық болжамын ұсынады. Осы болжам негізінде базалық мөлшерлеме бойынша шешім қабылданатын болады.
Ұлттық банк басшысы бағаларға сыртқы қысым әлсірегенін, ал ішкі факторлар керісінше күшейгенін еске салды. Олардың ішінде:
• жоғары инфляциялық күтулер;
• белсенді кредиттеу;
• тарифтік реформалар;
• ҚҚС өсуін қоса алғанда, салық саясатының өзгеруін күту.
Сарапшылардың айтуынша, жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің 1 қарашадан кейін төмендетуге мүмкіндік беретін факторлардың, әзірге шығар-шықпас жаны бар. Бұл идеяҒа дем беретін ең негізгі қозғаушы күш инфляция. Сарапшы-қаржыгер Ілияс Исаевтың айтуынша, Ұлттық банк, үкімет мүмкіндіктерін жұмылдырса, біраз жайттар алға жылжиды. Демек , бұл бағыттағы атқарылып жатқан жұмыстардың нәтижесін 1 қарашадан кейін көретін боламыз.
