Ұлттық банк басшысы Тимур Сүлейменов базалық мөлшерлеме бойынша шешім қабылдау жөніндегі брифингте бөліп төлеу – несиесі қарыз ретінде есептелетінін айтты.
Бас банкирдің айтуынша, бағаны бөліп-бөліп және жергілікті жерде толық төлеу кезінде реттеу мәселесі Бәсекелестікті қорғау және реттеу агенттігінің желісі бойынша не сауда министрлігі желісі бойынша жүргізілуі тиіс.
«BNP, немесе buy now, pay later деп аталатындарға қатысты — бұл бөліп-бөліп төлеу. Бізде статистика бар, біз бұл статистиканы несие ретінде есептейміз, себебі шын мәнісінде ол кредит болып табылады, ол бөліп-бөліп төленетін ақша, бірақ оған банктік пайыз тігіледі. Сондықтан біздің несиелік тіркелімде бұл ескеріледі» деп атап өтті Сүлейменов.
Енді не болады
Ұлттық банк басшысы бөліп-бөліп төлеуді тікелей реттеу жөніндегі шараларды атаған жоқ, себебі мәселе басқа ведомстволардың құзырында.
ҰБ басшысының бұл пікірін сарапшылар да құптайды. 202 жылғы 1 қыркүйектегі жағдай бойынша Қазақстандағы BNPL нарығының көлемі 2,3 трлн теңгені құрады, бұл жыл басымен салыстырғанда 17% -ға көп. Бұл көрсеткіш бөліп-бөліп төлеудің танымалдығы мен қазақстандықтардың икемді қаржы құралдарына деген қызығушылығының артқанын көрсетеді.
Белгілі қаржыгер Ғалым Құсайыновтың айтуынша, тауарды бөліп-бөліп сатып алған кезде е банк сатушыға төлейді, ал ол тиісінше өз маржасының бір бөлігін банкке береді. Бұл процес тауарды көбірек сатуға мүмкіндік береді. «100% қолма-қол ақшаға бірден тауар сатып алуға мүмкіндігі жоқ адамдар өте көп. Бөліп төлеу құралы ұсынылғанда, сатушы тауарды көбірек сатады және тіпті маржаның бір бөлігін банкке беретінін ескерсек, табыс табады «, — деп түсіндіреді экономист Ғалым Құсайынов.
Көп неден қауіптенеді
Алайда, бөліп-бөліп төлеудің ыңғайлылығы мен тартымдылығына қарамастан, бұл модель жасырын кредиттеуді жиі бүркемелейді деген қауіп бар.
Сарапшылардың айтуынша, сатушылар банк пайызын тауар құнына қосады, оның пікірінше, бұл бөліп-бөліп төлеуді жасырын несиеге айналдырады. Бұл классикалық мағынада бөліп-бөліп төлеу емес, жасырын несие. Банктің пайыздық шығыны тауардың бағасына енгізілген.
Осыған байланысты сарапшылар жеткілікті қаражаты бар сатып алушыларға сатушылардан толық төлеу кезінде жеңілдік алу мүмкіндігін нақтылауға кеңес береді. Кейбір жағдайларда дүкендер бағаны төмендетуге дайын, себебі оларға маржаны банкпен бөлісудің қажеті жоқ.
