Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров Үкімет отырысынан кейінгі баспасөз мәслихатында тері мен жүнді далаға тастамау қажеттігін тағы да қаперге салды.
Оның айтуынша, әр облыстың әкімдіктеріне тапсырма берілген болатын. Әр ауданда сервистік дайындау орталығын ашып, тері мен жүнді халықтан жинап, өңірлік әлеуметтік кәсіпкерлік корпорация арқылы өңдеуші зауыттарға өткізуге болады.
Министр елімізде жүн қабылдау ісімен айналысатын 15 кәсіпорын бар, оған қоса өзге компаниялар да саланы дамытуға қызығушылық білдіріп отырғанын жеткерді. Жаңа өңдеу кәсіпорындары іске қосылғанға дейін экспортқа жол ашылғанын, әрі саланы игеремін дегендер үшін арнайы субсидия берілетінін де атап өтті.
– Халықтан тері жинайтын кәсіпорындарға субсидия береміз. Теріні зауытқа өткізген адамның шаруа қожалығы немесе фермерлік қожалығы болса, сол реквизиттері арқылы субсидия төленеді, – деді А.Сапаров.
Осыған дейін
Мәжіліс депутаты Ажар Сағандықова мал өлекселерін өртеу мен көму жағдайларының қалдықтардың қоршаған ортаға зиянды екенін айтып, дабыл қаққан еді.
– Капитальды скотомогильниктердің орнына жай ғана тереңдеу шұңқырлар немесе жерге көміп тастаған ескі цистерналар қолданылып жүр. Мысалы, бір сиырды өртеу үшін кемі бір жүк көлігіндей отын керек. Одан шыққан түтін, күйе және жағымсыз иіс ауаға тарайды. Сондай-ақ, мал көмілген жер ұзақ жылдар бойы жайылым мен шабындық ретінде жарамсыз болып қалады. Ал бізде жайылым жері жетіспей, қиналып отырған ауыл тұрғындары аз емес, – деді депутат.
Ауыл-аймақтарда тері мен жүн қуыс пен қалтарыста шашылып жатыр. Сала дамуына кедергі болып жүрген фактор өте көп.
- шикізат сапасы төмен.
- Мал терісінің көбі зақымдалады әрі санитарлық талапқа сай емес күйде келеді.
- Кәсіпкерлер климаттық және логистикалық қиындықтарға тап келді.
Өзге мемлекеттерде…
- Түркия нарығында тері шикізатының 30%-ға жуығын өзі импорттап, күніне 3-4 мыңдай теріні өңдейді.
- Қытай 2022 жылы аяқкиім экспорты бойынша 57 млрд АҚШ долларын арттырып, әлемге танымал көшбасшы болып отыр
- Моңғолия да теріден өнім өндіруді 30%-дан 50%-ға дейін арттыруға бағытталған бағдарлама қабылдаған.
- Өзбекстан өткен алты жыл ішінде былғары және аяқкиім экспортын 85 млн доллардан 460 млн долларға дейін ұлғайтып, шикізатты ішкі жерде өңдеудің және мемлекеттің жан-жақты қолдауының нәтижесін көрді.
Сарапшылар былғары аяқкиім секілді отандық өнімнің сапасы нашар емес, алайда маркетинг және мемлекеттік қолдау жетіспейді. Түркияның Iskefe Holding компаниясы Алматы қаласында компанияның желатин өндіру зауытын салуды инвестицияламақ. Жоспарланған инвестиция көлемі 27 млн АҚШ доллары.
Жоба 2022-2023 жылдар аралығында іске асып, 100-ден астам жаңа жұмыс орны ашылмақ. Кәсіпорын индустриялық аймағында іске қосылады, ал шикізат ретінде ірі қара мал терісі пайдаланылатын болады. Зауыт құрылысы биыл басталып, 2023 жылы пайдалануға беріледі деп болжанып отыр, өндіріс қуаты жылына 7000 тонна желатинді құрайды.
Бірақ бұл жаңалықтың сиыр құйымшақтанып кеткені белгілі.
Министр Сапаров жүн мен теріні далаға тастамау керек деген 100 жылдан бері айтылып келе жатқан ұранды қайталаса, ммандар сол себепті мал терісі туралы ауыз ашпастан бұрын желатин өндіретін шағын кәсіпорындарды көптеп ашу қажеттігін ескертеді.
