Өткен аптада Астанаға Мұнай экспорттаушы елдер ұйымының (ОПЕК) Бас хатшысы Жоғары мәртебелі Хайсам әл-ГАЙС Астанаға келді. Бұл сапарға журналистер қауымының назар аударуының салмақты себебі бар. 2024 жылы тамыз айында қазақ премьері Олжас Бектеновпен кездескен. Онда да осы мәселе талқыланған.
Энергетика министрлігі баспасөз қызметі сапар қортындысын оң бағалады, «екі тарап та өзара іс-қимылдың нәтижелерін және» 8 ел «кездесуі аясында қол жеткізілген уағдаластықтарды жоғары бағалағанын» білдік.
Сондай-ақ, «кездесу барысында министр Қазақстанның ОПЕК+ тарихи келісіміне адалдығын және әлемдік мұнай нарығындағы тұрақтылықты қамтамасыз ету бойынша бірлескен күш-жігерді жалғастыруға дайындығын тағы да растады».
Келісімге қатысушы ОПЕК + елдері мамыр айымен салыстырғанда маусымда мұнай өндіруді тәулігіне 360 мың баррелге ұлғайтуға құқылы. Бұл туралы «Интерфакс» агенттігінің есептерінде айтылған.Қазіргі уақытта мәміленің 11 қатысушысы үшін квоталар өзгеріссіз қалып отыр:
2023 жылы өндірісті тәулігіне 2,2 млн баррелге қысқартуға келіскен сегіз ерікті ел біртіндеп өз көлемін нарыққа қайтара бастады.
Бастапқыда бұл шектеулерді 2024 жылғы қыркүйектен бастап қысқарту жоспарланған болатын, бірақ мерзімдер бірнеше рет қайта қаралды.
Міндеттемелердің ең көп бұзылуы сәуір айында өндіру деңгейінен тәулігіне 413 мың баррельге, ал Иракта 72 мың баррельге асып түскен Қазақстанда байқалады. ОПЕК-тің үш елі — Иран, Ливия және Венесуэла — келісімге қатысады, бірақ оларға квота қолданылмайды.
Bloomberg сарапшылары 2025 жылы ОПЕК+ үшін Қазақстанмен байланысты ықтимал ішкі сын-қатерлер туралы ескерткен.
Осыған дейін
2025 жылы ОПЕК пен Қазақстан ОПЕК + аясындағы ынтымақтастықты жалғастыруда, бірақ Қазақстан мұнай өндіруді жоспарлағандай қысқартпайтынын және жыл ішінде өндірісті ұлғайтуға ниетті екенін мәлімдеді. Бұл Қазақстан мен ОПЕК + басқа да қатысушылары арасында «алшақтықтың» туындауына әкелді, себебі ол қабылданған өндіруді қысқартуды ұстанбайды. Қазақстан шетелдік компаниялар тарапынан мұнай өндіруді тиімді бақылай алмайды, бұл ОПЕК + квоталарының сәйкессіздігіне алып келеді.
Бұрын ОПЕК + белгіленген квоталарға қарамастан мұнай өндіруді ұлғайтуға ұмтылатын мүшелермен бетпе-бет келді. Мұндай елдер арасында бұрын Алжир, Ирак және БАӘ болған. Енді мұндай қиындықтар Қазақстаннан туындауы мүмкін, деп жазады басылым.
Негізгі себеп — құны 45 млрд доллар болатын Теңіз кен орнының ауқымды кеңеюі. 2025 жылдың ортасына қарай кен орнындағы өндіру тәулігіне 260 мың баррелге артады деп күтілуде.
Бұл Қазақстанды күрделі таңдау алдына қояды:
Теңізде өндіруді арттыру, не ОПЕК + квоталарын сақтау үшін басқа кен орындарында көлемді қысқарту.
Теңіз жобасы кен орнының операторы болып табылатын Chevron компаниясын қоса алғанда, Қазақстан мен оның шетелдік серіктестері үшін экономикалық жағынан тиімді болып табылатын өндірудің өзіндік құнының төмен болуына байланысты тартымды. Қазақстан кеңейтілген Теңізді іске қосу кезінде оның ОПЕК + аясындағы квотасы ұлғаяды деп есептейді, бұл елге белгіленген лимиттерді бұзбай өндірісті арттыруға мүмкіндік береді. 2024 жылғы маусымда ОПЕК + жылдың соңғы айларында және 2025 жылы квоталарды біртіндеп арттыру жоспарын мақұлдады. Алайда мұнай бағасының құлдырауы осы жоспарды іске асырудың кешігуіне әкелді. Бастапқыда ай сайынғы өсім қыркүйекте басталуы тиіс еді, бірақ енді ол қаңтарға ауыстырылды. Қазір ұйым квоталарды арттыруды одан әрі кешіктіру мүмкіндігін талқылау үшін қайтадан жиналады.
Арада 10 ай өтпей жатып, қайта ат басын бұру себебі әртүрді деңгейде айтылып жатыр.
«Теңізшевройл» компаниясы 2025 жылдың басында Теңіз кен орнын кеңейту жобасын іске асыруды аяқтады.
Бұл кен орнында мұнай өндіруді екі жыл ішінде жылына 12 млн тоннаға ұлғайтуға мүмкіндік береді.
Ағымдағы жылдың мамыр айында Теңізде өндіру тәулігіне 932 мың баррель деңгейіне жетті және биыл одан әрі өспейді — бірақ бүгіннің өзінде осы бір кен орнында тәулігіне шамамен 1,86 млн баррельді құрайтын қазақстандық мұнай көлемінің жартысы өндіріледі.
ОПЕК+ ішіндегі позициялар мемлекеттерде теңдей емес. Басты рөлдерді Сауд Арабиясы (оған өндірістің 25,6% -ы тиесілі), Ресей (сондай-ақ шамамен 25%), Ирак (11,2%) және БАӘ (8,5%) атқарады.
Салыстыру үшін:
Қазақстанда үлестің шамамен 4% -ы бар.
Енді не болады
Егер жақында ОПЕК Бас хатшысымен болған әңгіменің қорытындысы бойынша министрлік Теңіз және Қашаған жобаларының акционерлеріне қысымды күшейтсе, теориялық тұрғыдан алғанда, олар өндірісті төмендетіп, екі жақты кездесуі мүмкін.
