Ұлттық статистика бюросы өткен жылғы Қазақстандағы электрондық коммерция туралы деректерді төмендегі мәліметтермен жаңартты: 2024 жылы Қазақстандағы маркетплейс арқылы бөлшек электрондық коммерция нарығының көлемі 2,7 трлн теңгені құрады. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 51,6% артық. Ол кезде бұл көлем 1,8 трлн теңгеге жеткен. Бұған дейін Ұлттық экономика министрлігі 2025 жылы шетелдік базарлардан 50 млрд теңгеге жуық салық күтетіні хабарланған болатын. ҚНДРА деректерінде «Kaspi дүкені» мен Wildberries Қазақстандағы маркетплейс нарығында үстем орынға ие екені айтылған.
Электрондық коммерцияның бөлшек сауда көлемі 3,2 трлн-ға жетті, бұл 2023 жылмен салыстырғанда 29% -ға артық. Ол кезде ол 2,4 трлн теңгені құраған.
2024 жылы маркетплейстерді есепке алғанда электрондық коммерция қызметтерінің көлемі 2,4 трлн теңгені құрады
- Әдеттегідей, тауарларды сатып алудың барлық айналымының ең көп үлесі телефондар мен гаджеттерге тиесілі: 27,4%.
- Одан кейін тұрмыстық техника (13,3%), киім, аяқ киім және спорт тауарлары (10,3%), компьютерлер, ноутбуктер, бағдарламалық қамтамасыз ету және компьютерлік тауарлар (5,7%) келеді.
- 2024 жылдың қорытындысы бойынша бөлшек тауарлар үшін орташа чек 17,6 мың теңгені (2023 жылы 14,8 мың теңге), көрсетілген қызметтер үшін — 3,3 мың теңгені (2023 жылы 2,6 мың теңге) құрады.
Тауарлар мен қызметтерге ақы төлеудің неғұрлым басым тәсілі:
- дебеттік карталар мен электрондық банктік аударымдар (32,2%), * интернет арқылы кредиттік картамен төлеу (23,7%),
- қолма-қол ақшамен төлеу (22,8%),
- онлайн-төлемдер (13,7%),
- ұялы телефон арқылы (3,9%), сыйлық картамен немесе онлайн ваучер арқылы бонустар немесе купондар бағдарламасының «баллдарын» төлеу (3,7%) құрады.
Шетелдіктердің үлесі
Нарықтың осы сегментінің төріне жайғасып алған шетелдік маркетплейстердің үлесінің өсіп бара жатқаны талай рет айтылды. Арзан тауарлар отандық өнімдердің алқымынан алып, жолдан ығыстырып жүр. Temu, Ozon, PinDuoDuo және басқа да базарларда жылыжай жағдайлары орын алып, қазақстандық кәсіпкерлердің наразылығы парламентке жетті. Әлемдік ірі өндірушілермен жақын көршілес орналасқан Қазақстан үшін де біздің ұлттық мүдделерімізді қорғайтын, сондай-ақ отандық өндірушілердің пайдасына да, бюджет кірістерінің пайдасына да, сондай-ақ жұмыс орындарын сақтау үшін де шешімдер қажет.
Біздің байлам
Маркетплейстегі жергілікті тауарлардың үлесі өсіп отыруы мүмкін, бірақ ол туралы нақты деректер жоқ. Сарапшылар мен билік жергілікті өндірушілерге қолдау көрсетуді белсенді түрде ілгерілетуде. Электрондық сауда саласы тұтастай алғанда едәуір өсуді көрсетеді, бұл жергілікті өнімді ілгерілетуде базарплейстердің өсіп келе жатқан рөлін айғақтауы мүмкін. Сарапшылар жергілікті өндірушілерді қолдаудың және олардың өнімдерін базарларда ілгерілетудің маңыздылығын атап өтеді. Жергілікті өндірушілерді қолдауға және олардың тауарларын базарларда ілгерілетуге бағытталған бастамалар мен бағдарламалар болғанмен әзірге нәтиже жоқ. Қазақстандық нарық шетелдік тауар өндірушілерге жұмыс істеп жатыр.
