Сарапшылардың айтуынша, ресми статистикадағы 4-5% көрсеткіш үкімет үшін жағымды картина.
Мәжілісмен Нартай Сәрсенғалиев өзінің депутаттық сауалында елімізде пайдаланылатын мәліметтердің дұрыс еместігіне назар аударды. Оның айтуынша, Ұлттық статистика бюросының мәліметінде 2025 жылдың І тоқсанында Қазақстанда халықтың 4,6% -ы, яғни 451,5 мың адам жұмыссыз екені айтылған.
Бұған кім сенеді?
Депутаттың парламент төрінде айтқан пікірін нақтыласақ;
- Әр қалада біз дипломы бар жас мамандарды көріп отырмыз, олар бос жұмыс орындарын іздеумен шаршаған.
- Қазақстандағы жұмыссыздық деңгейін есептеу әдістемесін қайта өңдеуді және жұмыспен қамту бағдарламалары бойынша шығыстарға толық аудит жүргізу керек.
- Жас кәсіпкерлер үшін шағын несиелендіруді қайта жандандыру және ауылдардағы кепілге қойылатын талаптарды өзгерту қажет.
- «Жастар практикасы» бағдарламасы арқылы жалданатын жұмыс берушілерді осы мамандарды одан әрі тұрақты жұмысқа ауыстыруға міндеттеу
Сондай-ақ, Н.Сәрсенғалиев бағдарлама бойынша төлем көлемін 30 АЕК-тен (117,9 мың теңге) 40 АЕК-ке (157,2 мың теңге) дейін, ал ауылдық жерлер үшін 45 АЕК-ке (176,9 мың теңге) дейін ұлғайтуға шақырды.
«Егер біз шынымен де жұмыссыздықпен күрескіміз келсе, деректерді бұрмалаудан бас тартудан бастау керек. Бұрмаланған статистикаға байланысты жұмыспен қамту бағдарламаларына бөлінген ақша тиімсіз жұмсалады. Мұны Жоғары аудиторлық палатаның есебі растайды. Мысалы, 2024 жылы «Жастар практикасы» бағдарламасына 33,3 мың адам қатысып, оларға ай сайын 117,9 мың теңгеден төленді. Бірақ тұрақты жұмысқа тек 7,4 мың қазақстандық ғана орналасты», деді депутат.
Оның айтуынша, ресми деректер бойынша, 16 мамырда ел халқының саны 20,2 млн адамды құрады, оның ішінде еңбекке қабілетті адамдар — 11,4 млн.
«Алайда елімізде 5,2 млн адам бар, олар үшін зейнетақы қорына аударымдар жасалмайды және қандай да бір әлеуметтік жарналар мүлдем жоқ. Демек, еңбекке қабілетті азаматтардың жартысына жуығының ресми табысы жоқ және шын мәнінде жұмыссыз. Бұл 4,6% деген ресми санды жоққа шығармай ма?» дейді .Сәрсенғалиев.
Біздің байлам
• Қазақстанда 15 және одан жоғары жастағы халықтың ресми жұмыссыздық деңгейі 2025 жылдың бірінші тоқсанында 4,6% -ды құрады, бұл 451,5 мың жұмыссыз санына сәйкес келеді. Сарапшылардың атап өтуінше, жұмыссыздықтың нақты деңгейі жоғары болуы мүмкін және көбі ол 12% -ға немесе миллионға жуық адамға жетеді деп есептейді.
Әйелдердің рөлі:
- Жұмыссыздар арасында ерлерге қарағанда әйелдер аз ғана көп.
- Жұмыссыздықтың нақты деңгейі:
Сарапшылар ресми статистика нақты көріністі көрсетпеуі мүмкін екенін және жұмыссыздық деңгейі жоғары болуы мүмкін екенін көрсетеді.
- . Бұл еңбек нарығындағы жағдайдың бұрмалануына және соның салдарынан халықты жұмыспен қамту жөнiндегi бағдарламалардың тиiмсiздiгiне әкеп соқтырады.
- Сонымен қатар, бірқатар сарапшылар жұмыссыздықтың нақты деңгейі едәуір жоғары екенін және кемінде 12% -ға немесе шамамен 1 млн адамға жететінін айтады
Мемлекеттік органдардың есебінен тыс кездейсоқ жұмыс істеуден табыс табатыны мәжіліс қабырғасында да жиі айтылады. Мұнда іс жүзінде экономикалық белсенді халықтың төрттен бір бөлігі бар. Депутат Елнұр Бейсембаевтың айтуынша ұзақ мерзімді және тұрақты жұмыспен қамту үшін жағдай жасауға бағытталған кешенді стратегия қабылдау нарықтағы деректерді жинау мен талдаудың нақты әдістерін әзірлеу қажет.
Статистикадаға алшақтық елдегі ресми статистиканы есептеудің дұрыс емес әдіснамасымен байланысты. Жұмыспен қамтылғандар қатарына қоғамдық жұмыстарға уақытша орналастырылған маусымдық жұмысшылар, сондай-ақ өзін-өзі жұмыспен қамтығандар кіреді.
