Сарапшылардың сөзінше, нарықта бұрын -соңды болмаған баға өзгерісіне Ауыл шаруашылығы министрлігінің төмендегі мәлімдемесі себеп болған:
Ондағы деректерде 2024 жылдың қорытындысы бойынша сою салмағында 430 мың тонна ірі қара мал (ІҚМ) еті өндірілгені, бұл 2023 жылдан 7,5% артық екені айтылған. АШМ-нің «Елде өндірілетін сиыр етінің көлемі халықтың қажеттіліктерін толығымен қанағаттандырады!» деген мәлімдемесінен кейін нарықтағы баға өсіп кеткен.
Кейін министрлік 2025 жылдың 30 сәуірінен бастап Қазақстан аумағынан ірі қара және ұсақ малды әкетуге шектеулер енгізілгенін жариялады.
«Қазақстанда бұқашықтар мен тоқтыларды экспорттау квотасын бөлу қағидалары күшіне енді. Бұл норма 6 ай мерзім әрекет етеді. 12 айдан асқан бұқашықтарды әкетудің сандық лимиті 60 мың бас, оның ішінде бордақылау алаңдары үшін – 40 мың бас, тауар өндірушілер үшін – 20 мың бас. 4 айдан асқан еркек тоқтыларды әкетудің сандық лимиті 120 мың басты құрайды», – делінген АШМ түсініктемесінде.
Үкіметте Премьер-Министрдің орынбасары – Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғариннің төрағалығымен өткен жиынға журналистер қатысқан жоқ. Тиісті шешім Сауда және интеграция министрлігінің бастамасымен ведомствоаралық комиссияда қабылданған.
«Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы басқарма төрағасының орынбасары Ербол Есенеев журналистермен кездескен кезде сиыр етінің бағасы жылқы етінен қымбаттау себебін оны күтіп-бағуға жұмсалған шығынның көптігімен түсіндіріпті. Соның салдарынан кереғар жағдай туындады: сиыр етінің көтерме бағасы жылқы етінен де асып түсіп, елдегі ең жеңсік асқа айналып шыға келген.
Қазір Алматы мен Астанада 1 келі сиыр етінің көтерме бағасы 3 200-3 300 теңге, ал, жылқы еті – 2 500-2 700 теңге тұрады.
- Сарапшылардың айтуынша, мал шаруашылығы салаларының ішінде мемлекеттік қолдауда дәл осы ірі қара мал өсіруге басымдық беріледі екен. Соған қарамастан, сала даму орнына кері кетті. салада проблема барын жасырмады.
- Тіпті Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров журналистермен кездескен асылтұқымды деп ауылдың малын да қосып жіберіп, субсидия алуға тырысатындар бар екенін ашып айтқан. Министрдің айтуынша, ірі қара мал саны саны 8-8,5 миллион.
Қазақстандағы мал шаруашылығының қазіргі жағдайына қатысты сын пікірін білдірген Қазақстан ет одағының төрағасы Мақсұт Бақтыбаевтың пікірінше, мал шаруашылығындағы мұндай құлдырау 2010 жылы басталған «Етті мал шаруашылығын дамыту» бағдарламасының бір кезеңде дұрыс бағытта өрбігенімен, кейіннен шектен тыс реттеуге ұшырауынан болған. Сол кезеңде мемлекет тарапынан асыл тұқымды мал әкелуге, бордақылау алаңдарын, ет комбинаттарын салуға триллион теңгеден астам қаржы бөлінді, жаңа экспорт нарықтары – Өзбекстан, Ресей, Қытай, Парсы шығанағы елдері ашылды.
Алайда 2019 жылы қабылданған мал экспортын шектеу туралы шешім нарықтағы тепе-теңдікті бұзды. Экспорттық сұраныстың жоғалуы фермерлерді мал санын қысқартуға мәжбүрледі, бордақылау мен жем бағасы қымбаттап, шығын кобейді. ,
Одақ басшысы нарықты тек өңделген ет өнімдеріне бағыттау жеткіліксіз екенін, мұндай саясаттың мал шаруашылығына тікелей пайдасы болмайтынын атап өтті.
- Қазақстанда өндірілетін мәрмәр ет – Иран, БАӘ, Катар секілді нарықтарда жоғары бағаланатын премиум өнім.
- Ал оны арзандатып, ішкі өңдеу үшін шұжыққа айналдыру экономикалық тұрғыдан тиімсіз және экспорттық әлеуетті шектейді.
Мақсұт Бақтыбаев сондай-ақ мәселені жан-жақты талдап, саланы нақты деректер негізінде бағалау қажеттігін, әрі қарай мұндай олқылықтарды болдырмас үшін жүйелі қорытынды шығару керектігін ескертті.
