Импортқа тәуелділік: Проблеманы қалай шешеміз

Импортқа тәуелділік біз үшін мәңгілік тақырыпқа айналды.

Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2025 жылғы қаңтар-наурызда Қазақстанның сыртқы сауда айналымы $29,2 млрд құрады, оның ішінде экспорт үлесіне $16,3 млрд, импорт үлесіне — $12,9 млрд тиесілі болды.

Негізгі үлес салмағы мынадай тауарларға келеді:

• мұнай және мұнай өнімдері (52,3%),

• тазартылған мыс және өңделмеген мыс қорытпалары (5,3%),

• кен және мыс концентраты (4%),

• ферроқорытпалар (3,3%),

• бидай және меслин (2,3%).наурызда Қазақстанның сыртқы сауда айналымы $29,2 млрд құрады, оның ішінде экспорт үлесіне $16,3 млрд, импорт үлесіне — $12,9 млрд тиесілі болды.

2025 жылғы бірінші тоқсандағы экспорт бойынша тауарлардың негізгі үлес салмағы мынадай тауарларға келеді:

• мұнай және мұнай өнімдері (52,3%),

• тазартылған мыс және өңделмеген мыс қорытпалары (5,3%),

• кен және мыс концентраты (4%),

• ферроқорытпалар (3,3%),

• бидай және меслин (2,3%).

Импорт бойынша тауарлардың неғұрлым жоғары үлесі мыналарға тиесілі:

Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы айтуынша:

«Ұлттық банктің  факторлық талдауының есебі бойынша, импорттың номиналды көлемінің ұлғаюы жеткізілімдердің нақты көлемінің өсуіне байланысты. Рубльдің теңгеге қарағанда біршама нығаюына (5,9%) қарамастан, бағалық артықшылық ресейлік тауарларда үлкен басымдықпен сақталды: РФ-мен саудадағы тереңдей түскен тапшылық ҚР төлем балансына қысым жасады. Атап айтқанда, РФ-мен саудадағы теріс сальдо ($8,7 млрд) ағымдағы операциялар шотының қорытынды тапшылығынан ($4,4 млрд) екі есе асып түсті» дейді  қаржыгерлер.

ҚҚҚ атап өткендей, Қазақстанның жиынтық импортындағы ресейлік тауарлардың үлесі жергілікті өнеркәсіптің аралық тауарларды әкелуге тәуелділігі, азық-түлік емес тауарлар мен тамақ өнімдерінің ішкі өндірісінің жеткіліксіздігі аясында 30,5% -ға дейін өсті. «Осы импорттың жекелеген санаттары (мысалы, аралық тауарларда: шанақтар, моторлы-көлік құралдарының бөліктері, мұнай өнімдері; азық-түлікке жатпайтын: киім, дәрі-дәрмек, пластмасса бұйымдары; азық-түлікте: кондитерлік өнімдер, қант, сусындар) түрлі мемлекеттік бағдарламаларды, экономиканы әртараптандыру және кәсіпкерлік субъектілерін қолдау жөніндегі шараларды іске асыру шеңберінде ішкі өндірісті ынталандыру кезінде негізгі бағыттарды білдіре алады» дейді хабарламада.

Біздің байлам

Импортқа тәуелді салаларды түгендеу мүмкін емес. Жоғары технологиялық сала кәсіпорындары, табысты компаниялар, жеңіл өнеркәсіп. Сарапшы Айбар Олжаевтың айтуынша, Үкімет іске асыратын мемлекеттік бағдарламалардың барлығы импортты асқындырып, біздің төлем балансымыздың нашарлауына жол ашып жіберді. Себеп – біздегі мемлекеттік қол­дау тым ұзақ жүреді. Мы­салы, 7-10 жыл бойы келе жат­қан бағ­дарламалар бар. Егер олар қыс­қамерзімді болғанда, жа­ғым­сыз макроәсері әлсіздеу болатын еді.

Біздің жағдайымызда эконо­миканың классикалық ереже­лері жұмыс істемейді. Госка­питализм біздегі экономиканы қисайтып, бұрыс жолға түсіріп жіберді. Басқа елде отандық өндірісті дамыту және ұлғайту үшін мемлекет есебінен шетелден құрал-жабдықтар мен аралық материалдарды сатып алу – қалыпты құбылыс. Бірақ, біздің ел жағдайында бюджеттен қанша ақша бөлінсе де, отандық өндірістің бір орында қалатыны анықталды.Тіпті  бюджет шығыстарының 1 пайызға өсуі импорттың 1,42% өсуіне алып келетінін көзіміз көрді. Мемлекеттік шығыстардың өсуі мен импорттың көбеюінде осындай тікелей байланыс бар болса, жақын арада төлем теңгеріміз минусқа кететіні анық.

Дәл сол кезде импорт ұлғая береді. Мұны өтпелі кезеңдегі капитализмнің солшылдық дертіне теңеуге болады. Бірақ бұл дерттен қашан айығатынымыз Үкіметтің экономикалық жігеріне байланысты.

Продолжая тему:
Почему Минздраву не нужен крематорий в Алматы за 1,5 млрд тенге
2 июля 2025 в 16:55
Проезд через границу Казахстана может стать платным
30 июня 2025 в 09:39
ЕНПФ: 23,34 трлн тенге достигли пенсионные накопления казахстанцев
2 июля 2025 в 16:45
Прощай, eGov.kz? Казахстан готовит замену главному порталу госуслуг
30 июня 2025 в 10:54
Ответ акима на сравнение отдыха в Египтом с отдыхом на Алаколе
2 июля 2025 в 16:37
В Казахстане хотят отказаться от желтых номеров: что это значит
30 июня 2025 в 11:48
Водителя с долгами на 220 млн тенге задержали в Астане
2 июля 2025 в 16:32
Вполне реально: Смадияров об угрозе смертной казни для двух казахстанцев в Индонезии
30 июня 2025 в 20:29
В Казахстане ужесточат правила продажи SIM‑карт
2 июля 2025 в 16:19
Один из крупнейших рудников Казахстана продали китайской компании за $1,2 млрд
30 июня 2025 в 09:41
Президент принял заместителя Премьер-министра-министра иностранных дел Молдовы
2 июля 2025 в 16:05
Alatau City Bank начал чистку: некоторые счета казахстанцев закроют
1 июля 2025 в 10:03
В Казахстане выбрали 16 фильмов для господдержки
2 июля 2025 в 16:02
Уходит на пике. Почему Home Credit решил продаться Forte — мнение
27 июня 2025 в 12:16
Столичные полицейские придумали, как снизить число ДТП с участием автобусов
2 июля 2025 в 15:51
Назван идеальный уровень сахара для долгой жизни — данные ученых
27 июня 2025 в 13:47
Какие штрафы ждут за нарушение налогового законодательства
2 июля 2025 в 15:44
Одна цена для всех: Kaspi установил новую комиссию за переводы на карты других банков
1 июля 2025 в 14:26
Авиаперевозки в мире растут: больше пассажиров, больше рейсов
2 июля 2025 в 15:39
В Казахстане запустят цифровую систему для отслеживания подземных вод
30 июня 2025 в 16:08
Что с долларом? Стал известен официальный курс к тенге
2 июля 2025 в 15:36
На Каспии снова обнаружили десятки мёртвых тюленей
25 мая 2025 в 12:55
Высокая ставка: Евразийский банк предлагает казахстанцам заработать на вкладе
2 июля 2025 в 15:23
Ночная потливость — не просто симптом: медик предупредил об опасном виде рака
3 июня 2025 в 12:25