Сыртқы істер министрлігі осы аптада LS-ке шетелдік инвесторлардың Қазақстандағы жобалардан қандай себептермен бас тартатынын айтып берді.
Редакцияның сұрауына жауапта шетелдік компаниялар әкімшілік және өндірістік-технологиялық сипаттағы кедергілермен бетпе-бет келетіні айтылған.
«Оларға жеткіліксіз институционалдық үйлестіруді, шетелдіктер үшін күрделі техникалық шарттарды беру процесін, білікті қызметкерлердің жетіспеушілігін жатқызуға болады», — деп атап өтті ведомствода.
Сондай-ақ, инвесторларды электр энергиясы тарифтерінің тұрақсыздығы, инженерлік коммуникациялардың тапшылығына байланысты инфрақұрылымдық шектеулер қорқытып отыр.
Бұл ретте СІМ жобаларды іске асыруды қаржыландыратын шетелдік компаниялар үшін қолайлы жағдайлар жасалғанына сенімді.
«Атап айтқанда, олар үшін жеңілдетілген салық режимі орнатылды, ұлттық заңнама үнемі жетілдіріліп, инвестициялық преференциялар пакеті кеңейтілуде», — деп атап өтті ведомствода.
Шенеуніктер аталған шаралар мен мемлекеттік қолдау жүйесі шетелдік инвесторлар тарапынан оң бағаланатынына сенімді. Сонымен қатар, СІМ ведомствоның шетелдік инвесторлардың жергілікті нарықтағы жобалардан шығуы туралы ақпараты жоқ екенін қосты.
Саясаттанушы Замир Қаражановтың айтуынша, инвесторлардың Қазақстаннан кетуінің себептері әртүрлі., энергетика секторы соңғы бес-он жылда елеулі өзгерістерді бастан өткерді. Ең алдымен, мұнай бағасының күрт құлдырауы. Инвесторлар өз тәуекелдерін төмендетуге тырысады, сондықтан күмәнді немесе келешегі жоқ жобаларды тастап кетеді.
«Екінші жағынан, Қазақстанның инвестициялық саясатында белгілі бір проблемалар бар екенін атап өтпеуге болмайды. Біздің елде емес, көрші елдерде жұмыс істегенді қалаған компаниялар бар. Бұл бізде ЕАЭО мүшесі ретінде салықтың төмен болғанымен, оффшорлық аймақ. Бірақ бұл фактордың өзі оң нәтиже берген жоқ. Шынымен де, Қазақстанда Ресей мен Беларусьтің компаниялары тіркеле бастады, бірақ бұл республика экономикасына әсер еткен жоқ», — дейді ол.
Оның айтуынша, бізде инвесторларға арналған тартымды ұсыныстар жеткілікті.
«Әрбір инвестордың артынан жүгіріп, одан Қазақстанда қалуын сұраудың қажеті жоқ деп ойлаймын. Өз болашағын біздің елмен байланыстырып, осында қомақты қаражат салып, тәуекелге баратын компаниялар үшін ерекшелік жасауға болады. Әрине, олардың үлесі жалпы Қазақстан экономикасына әсер ететін жағдайда. Қалған жағдайлардың барлығында мемлекеттің инвестициялық саясатын түзету үшін инвесторлардың елден неге кететінін анықтау керек», — дейді З. Қаражанов.
З. Қаражановтың айтуынша, капиталдың елден кетуі, компаниялардың кетуі нарықтың басқа қатысушылары үшін белгі болып табылады.Бұл фактор көршілерііміздің даму жоспарларына әсер ететіні сөзсіз.
«Жекелеген елдердің көршілерінің қателігінен сабақ алу заңдылық», — дейді З. Қаражанов.
Қазақстан қиын таңдау алдында тұр: не резервтер есебінен тұрақтылықты қысқа мерзімді қолдауды жалғастыру, не экономикадағы құрылымдық өзгерістерге әкелетін бейтарап шешімдер қабылдау. Екі нұсқа да тәуекелмен байланысты, бірақ сарапшылардың айтуынша, реформаларды созу елге болашақта қымбатқа түсуі мүмкін. Инвесторлар елде басталған реформалардың нәтижесін күтіп отыр.
Ағымдағы қарама-қайшылықтарға және инвестициялар көлемінің төмендеуіне қарамастан, Қазақстан басшылығы оптимизмді сақтап, биік мақсаттар қойып отыр. 31 қазанда президент Қасым-Жомарт Тоқаев Шетелдік инвесторлар кеңесінің 36-шы пленарлық отырысында Қазақстанның 2029 жылға қарай 150 млрд доллар ТШИ тартуға ұмтылып отырғанын атап өтті.
Осы мақсатқа қол жеткізу үшін мемлекет күш-жігерін халықаралық компаниялар мен ұзақ мерзімді қаржы салымдары үшін қолайлы жағдайлар жасауға шоғырландыра отырып, инвестициялық ахуалды жақсартуды жалғастыруға ниетті. 2025 жылы 25,1 млрд доллар инвестиция тартуды жоспарлап отыр. Бұл қаражат энергетикалық секторды, көлік инфрақұрылымын және цифрландыруды қоса алғанда, басым салаларды дамытуға бағытталатын болады, бұл биліктің пікірінше, елдің жаһандық деңгейдегі бәсекеге қабілеттілігін күшейтуге көмектеседі.
Үкіметтің экономикалық блогы келешекке жоспар құрмастан бұрын «инвесторлар неге кетеді?» деген сұраққа жауап іздегені дұрыс.
«Бізге өз қателіктерімізден емес, бізге жақын мемлекеттердің де қателіктерінен сабақ алу керек», — дейді Қ. Қаражанов.
