19 ақпанда өткен Мәжілістің жалпы отырысында депутат Динара Наумова жаттықтырушылар мен бизнес-тренерлер үшін міндетті сертификаттау енгізу қажеттігі туралы мәселені көтерді.
Оның айтуынша, соңғы жылдары Қазақстанда «иллюзионист-жаттықтырушыларға» шағымданған азаматтар саны едәуір өсті.
Күнделікті тілдік қолданысқа коуч деп аталатын ерекше мамандық түрі бізге батыстан Ресей арқылы келді, қысқа уақыт миндустрия ретінде қалыптасты.
Қазір оның қаржылық айналымы жүздеген миллион долларға деген сөз бар.
Инфосығандардан қоғамға қандай пайда бар, бұл нарық қайда бара жатыр деген тақырып бізде тың тақырып. Ресми билік оларды сырттан бақыласа, кейбір топ оларға «инфосыған» деген баға беріп үлгірді. Бірақ қалай десек те, олардың өз аудиториясы бар. Тіпті араларында адамның санасына, миына мониторинг жасап, баюға жол ашатын ми жасаушаларын оятып, соны іске қосамын деп талпынып жүргендерін де көріп жүрміз.
Парламентарий өзін-өзі жариялаған «сарапшылардың» көбі нақты білімі мен тәжірибесі жоқ білім беру қызметтері нарығына шығатынын атап өтті. Олар бірден табысқа жетуге кепілдік бере отырып, тренингтер мен шеберлік сыныптарын ұсынады. Бірақ көбінесе олардың қызметі нақты құзыреттермен нығайтылмаған.
Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитетінің мәліметінше, тек 2024 жылы сапасыз білім беру қызметтеріне 600-ден астам шағым түскен. Бұл салада нақты стандарттар мен реттеудің жоқтығы салаға деген сенімге нұқсан келтіретін алаяқтар үшін қолайлы жағдай жасайды.
Наумова атап өткендей, нәтижесінде клиенттер ғана емес, кәсіби жаттықтырушылар да зардап шегеді, себебі теріс көзқарас бүкіл индустрияға тарайды. «Азаматтар жосықсыз практиктердің қатты уәделерінің құрбаны болып келеді, бұл жүйелі шешімдерді талап етеді», — деп мәлімдеді депутат.
Осыған байланысты Наумова жағдайды өзгерту жөнінде ұсыныстар енгізді:
• Олардың біліктілігі мен кәсіби стандарттарға сәйкестігіне көз жеткізу үшін жаттықтырушылар мен жаттықтырушылар үшін міндетті сертификаттауды енгізу.
• Барлық азаматтар үшін қолжетімді сертификатталған мамандардың бірыңғай тізілімін құру, бұл тренерлердің білім беру қызметтерін сатып алу алдындағы құзыреттілігін тексеруге мүмкіндік береді.
ҚР Мәжілісінің отырысы барысында жарияланған ресми деректер бойынша, 2021 жылы Қазақстандағы ақпараттық бизнес айналымы шамамен 15 млрд теңгені құрады.
Депутаттар сол кезде блогерлер мен инфлюенсерлердің «ел бюджетіне өз үлесін қосатын уақыт келді» деп мәлімдеді. Ал 2023 жылдың шілдесінде ҚР президенті интернет-платформалар мен онлайн-жарнаманы реттеу туралы заңға қол қойды. Құжат блогерлерді заңды тұлға ретінде тіркелуге және жалған ақпарат үшін жауапты болуға міндеттейді. Ендігі реттеу коучмендерге келіп жетті.
Бұған дейін ғылым және жоғары білім вице-министрі Дархан Ахмед-Заки әлеуметтік желілерде білім беру бағдарламаларын сататын онлайн-курстар мен блогерлер тақырыбында сөз сөйлеген болатын. Оның айтуынша, министрлік мұндай бастамаларға қарсы емес, керісінше, ғылымды дәріптейтін инфлюенсерлермен белсенді ынтымақтастық жасайды.
