Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрайымы Мәдина Әбілқасымова банктер басшыларымен кездесу барысында өткен жылдың қорытындысын шығарып, қадағалау саясатының негізгі басымдықтары мен 2025 жылға арналған банк секторын дамытудың негізгі бағыттарын таныстырды.
Банк секторы мемлекеттің экономикалық мақсаттарын белсенді қолдайды, өсім мен тұрақтылықты сақтайды. Сектор активтері 19,7% -ға (10,1 трлн теңге) өсті және банктердің несие портфелі мен мемлекеттік бағалы қағаздар портфелін өсіру есебінен 61,6 трлн теңгеге жетті.
NPL (90 +) қарыздар деңгейі 3,1%
Кездесу барысында SREP-тің жаңартылған әдіснамасы бойынша жыл сайынғы қадағалау бағалауының нәтижелері талқыланды, оның шеңберінде тәуекел-менеджмент және корпоративтік басқару жүйелерінің болуын «формальды» бағалаудан банктердің ішкі процестерін егжей-тегжейлі талдауға көшу болды. SREP процесін Агенттік автоматтандырған, бұл қадағалау қызметін цифрландырудағы маңызды қадам болды. Бағалау қорытындысы бойынша банктердің бизнес-процестерінде елеулі оң өзгерістер байқалды. Тәуекелдерді басқаруда және ішкі бақылауда ілгерілеушілік байқалады, сонымен бірге жекелеген процестер жақсартылуы мүмкін.
Тұрақты AQR және қадағалау стресс-тестілеуіне ерекше назар аударылды
AQR қорытындылары бойынша банктердің кредиттік портфелінің сапасының артуы байқалады. Бұл портфельдің жалпы өсуіне, жекелеген портфельдер бойынша қарыз алушылардың қаржылық жай-күйінің жақсаруына, сондай-ақ проблемалық берешекті реттеу бойынша банктердің жұмысына байланысты. 11 банк бойынша капитал жеткіліктілігінің жалпы деңгейін бағалау 17,4% — дан 16,3% — ға дейін төмендеді, бұл реттеуші минимумнан едәуір асып түседі. Тұрақты AQR жүргізу BICRA (Банк секторының салалық және елдік тәуекелдерін бағалау) рейтингінде елдің рейтингін жақсарту факторларының бірі болды.
Қадағалау стресс-тестілеу нәтижелері банк секторының тұрақтылығын растайды, мұны халықаралық ұйымдар мен рейтингтік агенттіктер де ескереді.
Агенттік төрағасы SREP және AQR нәтижелері бойынша банктерге жеке қадағалау үстемесі қолданылғанын атап өтті. Жалпы, барлық банктерде капитал деңгейі жеткілікті және ең төменгі нормативтерді бұзбайды.
Агенттік кешенді тексерулерден шыға отырып және негізгі тәуекелдерді нүктелік бағалау және қадағалау тиімділігін арттыру үшін SREP және AQR құралдарын пайдалана отырып, тәуекелге бағдарланған тәсілді қолданады. 2025 жылы корпоративтік басқару, пайыздық, операциялық, кредиттік, модельдік тәуекелдер, сондай-ақ КЖ/ТҚҚ және санкциялар қадағалау қызметінің негізгі бағыттары болады.
Шоғырландырылған қадағалаудың тиімділігін арттыру мақсатында Агенттік пруденциялық нормативтерді жетілдірді — банк конгломераты қатысушыларының меншікті капиталына қойылатын ең төменгі талаптарды неғұрлым дәл бағалауды қамтамасыз ету үшін конгломераттың меншікті капиталының жеткіліктілігін есептеудің жаңа тәртібі енгізілді.
Банк конгломераттары үшін тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйелеріне қойылатын талаптар белгіленді
Агенттік жүйелік емес банктер үшін консервациялық буфер мөлшерін 2% -дан 2,5% -ға дейін ұлғайтты, тәуекелдерді тиімді басқару үшін кредиттер бойынша NPL анықтамасы кеңейтілді, тікелей РЕПО операциялары шектелді, капитал мен кредиттік тәуекел бойынша ақпаратты ашу кезең-кезеңмен енгізілуде.
Негізгі басымдық банктер туралы жаңа заң әзірлеуге беріледі
Мемлекет басшысының елге үш сенімді шетелдік банкті тарту жөніндегі тапсырмасын орындау шеңберінде және банк секторындағы бәсекелестікті күшейту үшін Агенттік шетелдік банктердің филиалдарын ашу үшін талаптарды төмендету бойынша заңнамалық түзетулер әзірледі.
генттік басшысы реттеуші екінші деңгейлі банктердің экономиканы несиелендіруін ынталандыру үшін қажетті реттеуші және заңнамалық шараларды қабылдап жатқанын атап өтті. Капиталды босату үшін бизнеске кредиттерді тәуекел-өлшеу коэффициенттері төмендетілді, провизияларды есептеу бойынша талаптар жеңілдетілді, кепілдер бойынша өтімділік коэффициенттері арттырылды, еншілес шетелдік банктер үшін кредит беру мүмкіндіктері кеңейтілді.
Ағымдағы жылы меншікті капиталдың жеткіліктілігі нормативтерін есептеу кезінде тәуекел-салмақтау коэффициенттерін төмендету, ШОБ кредиттеріне кепілдік беру жүйесін енгізу, синдикатталған кредит беру және қоса қаржыландыру тетігі арқылы ірі инвестициялық және инфрақұрылымдық жобаларды кредиттеу, сондай-ақ корпоративтік банкроттық тетігін жетілдіру қарастырылуда.
Кездесу барысында сондай-ақ заң жобасына енгізілген және Парламент депутаттарының қарауында жатқан қаржы нарығындағы алаяқтыққа қарсы іс-қимыл шаралары туралы айтылды.
Агенттік басшысы ағымдағы жылы кредиттеуді ынталандыруға және банктерге реттеушілік жүктемені азайтуға айтарлықтай көңіл бөлінетінін атап өтті. Негізгі басымдық банктер туралы жаңа заң әзірлеуге беріледі. Құжатты дайындау аясында реттеудің және заңнаманы жетілдірудің өзекті мәселелерін талқылау үшін нарық қатысушыларымен апта сайын кездесулер өткізу жоспарлануда.Қадағалау саясатын және банк секторын дамытудың негізгі бағыттарын талқылау барысында банктер мен Қазақстан қаржыгерлері қауымдастығының өкілдері қосымша ұсыныстар жасады.
Нарықпен талқылауды ескере отырып пысықталған 2025 жылға арналған банк секторының қадағалау саясатының негізгі басымдықтары Агенттіктің ресми сайтында жарияланады.
