Қазақстан қор биржасында (KASE) 13 ақпанда сағат 11:00-де доллардың орташа бағамы 497,95 теңге болды. Теңге 17 қаңтардан бастап нығая бастады. Ол кезде доллар биржада 530 теңгеге сатылған. Қаңтардың соңында америкалық валюта қайтадан өсе бастады, бірақ 3 ақпаннан бастап кері қайтты.
Ұлттық экономика вице-министрі Арман Қасеновтың айтуынша, доллардың қазіргі 500 теңге айналасындағы бағамы әділ баға. «Мен мұны (теңгенің күшеюін) фундаменталды деңгейге оралуы дер едім. Өздеріңіз білетіндей, санкциялар валюта бағамына да әсер етеді. Олар жариялана салысымен рубль бағамының долларға қатысты осындай қисынсыз көтерілді. Енді қазір Ресейдегі иррационалды құбылу басылып, мөлшерлеме әділ бағамына оралды. Дәл осындай жағдай Қазақстанда да болды», — дейді вице-министр.
Оның пікірінше, «санкциялардың айырбас бағамына әсері әдетте қысқа мерзімді», айырбас бағамының 530 теңгеге секіруі «эмоционалды» болды және жалпы девальвацияға негіз жоқ.
Kurs.kz сайтының мәліметінше, Астанадағы айырбастау пункттерінде сағат 11:15-те америкалық валютаның максималды бағамы 506 теңге, Алматыда 508 теңге болды.
Ұлттық банктің 13 ақпандағы ресми бағамы 1 долларға 501,31 теңге. Теңгенің долларға шаққандағы ресми бағамы Қазақстан қор биржасындағы бір күн бұрынғы сауда қорытындысы бойынша белгіленді.
Freedom Broker теңгенің осындай нығаюын салық кезеңімен түсіндіруге тырысты.
«Біз теңге бағамы әлемдік аренадағы доллар қозғалысынан толығымен айрылғанын көріп отырмыз, оған салық кезеңіндегі ішкі триггер әсер етті. Біз осы кезең аяқталғаннан кейін корреляция қалпына келе бастайды деген сенімдеміз. Инвесторлар 15 ақпаннан кейін долларды сатып алу мүмкіндігі туралы ойлануы керек», деп мәлімдеді брокерлік компанияда.
Талдаушылар қаңтар мен ақпанда теңге дәстүрлі түрде нығайып келе жатқанын байқады. Мұндай үрдіс 2017 жылдан бастап байқалады. Алайда наурыз ұлттық валюта үшін жиі қиын айға айналады.
«Наурызға келетін болсақ, бұл ай 2020 жылғы ковид және 2022 жылы Ресей мен Украина арасындағы соғыс басталған кезде теңгенің қатты құлдырауымен белгілі. Алайда, осы оқиғаларға байланыстырмай, тұтастай алғанда наурыз теңге үшін қалыпты теріс ай болып шығады. Ұлттық валютаның сындарлы емес әлсіреуі 2017, 2021 және 2023 жылдары байқалды», деп атап өтті Freedom Broker.
Ұлттық банк бүгінде теңгені қолдау үшін бірқатар шараларды іске асыруда. Олардың ішінде: үкіметтің сұрауы бойынша бюджетті қаржыландыру үшін Ұлттық қордан валюта сату, алтын экспортынан валюталық түсімді сату, квазимемлекеттік сектордың валюталық кірістерінің 50% дейін міндетті айырбастау, резиденттер мен резидент еместердің валюталық операцияларына күшейтілген бақылау, сондай-ақ банктің есептілігіне қойылатын талаптарды қатаңдату.
Инновациялық экономика институтының сарапшысы, ҚазҰУ профессоры Мағбат Спанов теңге бағамыны экономикалық емес, саяси астарына назар аударады. Теңгенің рублге деген тәуелділігі 20 жыл бұрын қандай болса, қазір де сондай. Қазір рублдің жағдайы Путин мен Трамптың келіссөздеріне байланысты. «Соғысты, санкцияларды тоқтатуға мүмкіндік туды. Өкінішке қарай, бастапқы бағыт ұзаққа созылмайды деп ойлаймын. Бұл әзірге алғашқы кездесу ғана, ал шын мәнінде келісімге әкелетін жол өте ұзақ болады, — деп атап өтті экономист.Оның айтуынша, келіссөздер келісімге әкелсе де, бұл тұрақтылыққа кепілдік бермейді. Қазіргі жағдайды теңгенің күшеюі емес, кері қайтуыдеп бағалауға болады. Алдағы уақытта аздаған тербеліс болуы мүмкін, геосаясат қосымша тәуекелдер туғызады. «АҚШ пен Ресей арасындағы келісім келісілмесе, онда бағам 550 теңгеден де асады деп күтуге болады» дейді Спанов.
