Сарапшылар АҚШ пен Қытай арасындағы сауда қақтығыстары, әлемдік экономикадағы ағымдағы үрдістердің әсері Қазақстанға алдағы аптада жетеді деп алаңдай бастады.
«Атамекен» ҰКП хабарлағандай, бұл үдерістердің алғашқы елеулі салдары таяу 1,5 айда Қазақстан экономикасына әсер етуі мүмкін. Ұлттық палата басшысы Райымбек Баталовтың айтуынша, өңірлермен күнделікті байланыс орнатылған.
«Проблемаларды» бір сәтте «жинаймыз және оларды біздің Цифрлық бизнес картамызда — Ұлттық палатаның бірыңғай платформасында құрылымдауды жоспарлап отырмыз, онда кез келген сигнал ерте кезеңде диагностикаланады және уақтылы өңделеді», — деп атап өтті Р.Баталов.
Өз кезегінде ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин қадағаланатын макроэкономикалық индикаторлар мен бюджеттік параметрлерден басқа, үкіметке экономиканың нақты секторынан қоймалардағы асыра пайдалану немесе логистикадағы іркілістер сияқты «жіңішке сигналдар» қажет екенін атап өтті.
«Әр саланың өз таңбалауыштары бар, олар келе жатқан проблемаларды айғақтай алады. Бұл дабылдар салдары жүйелі болғанға дейін үкіметке дер кезінде жетуі тиіс», — деп атап өтті С. Жұманғарин.
Министр экономикалық күн тәртібінің ықтимал қатаңдатылуына қарамастан, инфрақұрылымдық нысандарды, энергетикалық жобаларды және тұрғын үй құрылысын қаржыландыруды қысқарту жоспарланбағанын, өйткені дәл осы бағыттар экономика үшін мультипликативтік әсерді қамтамасыз ететінін айтты.
AERC аға талдаушысы Асхат Мұхтарұлының айтуыншат бұл жай ғана әлемдегі екі ірі экономиканың қақтығысы емес, жаһандық нарықтарда елеулі құбылмалылықты тудыратын фактор болғандықтан, Қазақстан шикізаттық және ашық экономика бола отырып, сыртта қала алмайды.
Атап айтқанда, АҚШ-тың сауда саясаты Қазақстанға тікелей және жанама әсер етеді.
Тікелей әсер Қазақстаннан экспортталатын тауарлардың басым көпшілігі АҚШ үшін стратегиялық маңызды болып табылатындықтан шектелген. Сондықтан олар кез келген жағдайда американдық әкімшілік енгізетін кез келген сауда бажынан алып тасталады.
AERC бағалауы бойынша, мұндай тауарлардың үлесі ҚР-дан АҚШ-қа барлық экспорттың 93% -ын құрайды. Бұл тауарларға мұнай және мұнай өнімдері (56,2%), уран (15,7%), күміс (12,2%), ферроқорытпалар (9,5%) жатады. Сондай-ақ, ол ел үшін сауда соғысының салдары туралы айтты.
«Қазақстан экономикасына соққы ең алдымен негізгі сауда серіктестерінің өсу қарқынының төмендеуінен болуы мүмкін. Тауарлар мен қызметтер өндiрудiң неғұрлым тежелген қарқыны кезiнде импорттаушылар бұрын тұтынған шикiзат тауарларының көлемiне мұқтаж болмайды. Ұсыныстың сол көлемі кезінде шикізатқа сұраныстың төмендеуі бағаның төмендеуіне әкеледі», — деп болжайды AERC талдаушысы.
А.Мұхтарұлы оқиғалар дамуының мұндай логикасы әлемдік нарықтарда сауда баждары жарияланғаннан кейін өткен апта бойы орын алғанын еске салды. Нәтижесінде Brent маркалы мұнай бағасы барреліне $75-тен $59-ға дейін құлдырады.
АҚШ президенті 90 күндік үзіліс енгізгеннен кейін мұнай бағасы сәл өсті және қазір барреліне $64,88 шамасында ауытқып тұр, деп жалғастырды ол. Соңында ол АҚШ президенті Дональд Трамп қалыптастырған сауда саясаты әлемдік экономикадағы орасан белгісіздікке әкеліп соғатынын атап өтті.
«Бүгінгі таңда Трамптың сауда саясаты неге алып келетіні әлі белгісіз. АҚШ пен Қытай арасындағы қарсы тұру дәрежесі жеке ұлғаюда. Екі елдің билігі өзара кедендік баж салығын көтереді, ал ҚХР өкілдері олар соңына дейін баруға дайын екенін мәлімдейді. Сондықтан белгісіздіктің өте жоғары деңгейі сақталып отыр, нарықтарда жоғары құбылмалылық күтілуде», — деп түйіндеді сарапшы.
