2026-2028 жылдарға арналған бюджет жобасын әрең дайындап шыққан Үкіметтке әзірге бұл мәселеге қайта оралу қиын болып тұр.
Маусым айында Қаржы министрі Мәди Тәкиев ең төменгі жалақыны есептеудің жаңа әдістемесіне сәйкес, 2026 жылы бұл көрсеткіш 90 мың теңгеден асуы мүмкін екенін мәлімдеген болатын. Алайда тамыз айында вице-премьер Серік Жұманғарин бұл жоспардың кейінге қалдырылғанын айтып, қазіргі экономикалық жағдайда ең төменгі жалақыны өсіру жоспарда жоқ екенін жеткізген.
Сол уақытта Мәди Тәкиев те ең төменгі жалақы кемінде 90 мың теңге болуы тиіс, бірақ инфляция мен бюджет мүмкіндіктеріне байланысты оны арттыру әзірге қиын екенін түсіндірген еді.
Одан соң Ұлттық экономика министрі Серік Жұманғарин «Әзірге мұндай жоспар жоқ. Қазіргі 85 мың теңге деңгейі сақталады», деп қысқа қайырған. Ал Ұлттық банк ел көлемінде 85 мың теңге алатын адамдардың бар екеніне сенбейді. 2025 жылдың екінші тоқсанының қорытындысы бойынша Қазақстандағы орташа айлық жалақы 448,6 мың теңге, бір жыл ішінде 11,3% өскен. Сонда ең төменгі жалақы мен орташа жалақының арасын қанша пайыз бөліп тұрғанын тек ішіңіз біледі.
Қазақстанда 790 мың адам ЕТЖ алады.
Егер оған 25000 қоссақ 19 млрд 750 мың болып шығады. Минималды жалақыға жұмыс істейдіндердің көпшілігі ауыл шаруашылығы саласының мамандары.
Бұл қаржы, үкіметтің артқа жылжуына себеп болатындай қаржы емес. Нақтырақ айтсақ Алматыдағы 10 ортанқол үйдің құны немесе бір олигархтың алты айлық дивиденты.
Сонымен, 2026 жылдың есігін ЕТЖ -ның ескі шекпені 85 мыңмен ашқалы тұрмыз. 2026 жылдың сәуірінен кейін ішка нарықта қандай бағалар үстемдік ететінін біз түгілі ҰЭМ Серік Жұманғарин де білмейді.
Біз өз кезегінде 1 сәуірде ЕТЖ үкімет уәде берген деңгейге өсіп қалатын шығар деп үміттенеміз. Ал ол кезде бұл қаржыға не сатып алуға болатыны бір Құдайдың өзіне белгілі.
Естеріңізде болса , Сенат қыркүйек дамушы елдер ерекше ескерілетін ең төменгі жалақыны белгілеу туралы конвенцияны ратификациялады. Онда ЕТЖ-нің халақаралық талапқа сай бекітілетіні айтылған. Жаңа талаптарға сәйкес ең төменгі жалақыны белгілеуде елдің экономикалық жағдайы, қарапайым адамның күнделікті қажеттіліктері есепке алынуы тиіс. Сонымен бірге, инфляцияға қарай да қайта қаралып отыруы шарт.
Құжатта:
- жұмысшылардың және олардың отбасы мүшелерінің қажеттіліктерін, сондай-ақ елдің экономикалық даму деңгейін ескеретін ең төменгі жалақыны белгілеу;
- заңдық күші бар және төмендетуге болмайтын ең төменгі жалақы міндетті болады;
- мемлекеттерге ең төменгі жалақыны қайта қарау тәртібі бекітіледі,
- ондай кезде жұмысшылар мен жұмыс берушілер арасында тиісті консультация жүргізіледі.
Халықаралық конвенция шартын бұзсақ не болады
Ең төменгі жалақыны белгілеу туралы конвенцияның талаптарын орындамау жұмыс берушілер үшін айыппұлдар мен санкцияларға әкеп соғуы мүмкін. Экономика үшін бұл жұмыспен қамтудың қысқаруына, жұмыссыздықтың ұлғаюына, инфляцияға және кейбір компаниялардың банкроттығына алып келуі мүмкін. Бұдан басқа, конвенцияны сақтамау қызметкердің заңмен бекітілген ең төменгі еңбекақы төлеу құқығын бұзады.
