Бұл соңғы бес жылдағы тұңғыш байқалған көрсеткіш.
Кешелі бері тәуелсіз сарапшылар тұңғыш рет бюджет кірісінің өсу көрсеткіші шығыстың өсуінен кем болмайды. Бұл соңғы бес жылдағы тұңғыш байқалған көрсеткіш.
Тәуелсіз сарапшы Айбар Олжаевтың айтуынша, біздің жылда біздің салықтан жинайтын табысымыз аз болғандығымен байланысты еді.
Табыстың өсуі шығынның өсуін қуып жете алмайтын
- 2025 жылы, демек биыл бюджет шығысы 25,2 трлн теңге болса,
- келесі жылы ол 27,8 трлн теңге болады деген параметр енгізілген.
- Демек шығын бір жылда 2,6 млрд теңгеге өседі. Биылғы бюджеттің салық кірісі 15,2 трлн теңге болады десек,
- келесі жылы салықтан 19,2 трлн теңге жиналады деп жоспарланды.
- Жаңа Салық кодексінің енгізілуімен (НДС эффектісі) салықтық кіріс 4 трлн теңгеге өседі. Демек кірістің өсуі шығыстың өсуінен артты. Ұзақ күткен баланс ақыры пайда болды.
«Салықтық кірістің артуы арқасында бюджет түсімі келер жылға 23,1 трлн теңге болады болжанды да, оның құрамында Ұлттық қор трансфертінің үлесі қысқартылды. Құдайдың көзі оң болып, енді келесі жылы Ұлттық қордан әдеттегідей 5-6 трлн теңге алатын әдетімізді қоямыз. Тек қана 2,8 трлн теңге аламыз. Осы ретте, Ұлттық қордың инвестициялық табысының өзі бұл шығынды оңай жабуы тиіс. Ал мұнайдан түсетін кірісі қордың өзінде қалады да, қор активтерін 63-64 миллиард долларға дейін жеткізіп алуға шанс бар.
Келесі жылғы бюджет бізге 4,6 трлн теңге дефицит береді. Бұл ішкі жалпы өнімнің 2,5 пайызы. Басқа елдермен саллыстырғанда көп емес, бірақ осы дефицитті екі есеге қысқарту бізге мемлекеттік қарызды да азайта бастауға жол аша алады» дейді сарапшы.
Сарапшы мысал ретінде келесі жылы 4,6 трлн теңге дефицит болады деген деректі алдымызға тосады.
- Оның 2,8 трлн теңгесін Ұлттық қордан трансферттеп аламыз. Қалған 1,8 трлн теңгені Қаржы министрлігі облигациялар шығарып, ішкі нарықтан қарыз алу арқылы жабады.
- Осы үкіметтік қарыз 33,5 трлн теңгеге жетті.
- Бұл ІЖӨ-нің 22,5 пайызы. Үкіметтік қарыздың 24,8 трлн теңгесі дефицитті жабу үшін теңгелік облигациялармен алынған ішкі қарыз.
- Биыл осы қарызды төлеуге бюджеттен 3,5 трлн теңге кетеді. Егер бюджеттің салықтық табысы артып, ал шығындарын ұлғайтпай ұстап тұра алсақ, дефицит азаяды да, оны қарыз алмай Ұлттық қордың 2,8 трлн теңге трансфертімен ақ жаба салатын мүмкіндік ашылады. Сол сәттен бастап үкіметтік қарыз күрт азая бастамақ.
«Жаңа бюджет шынымен де үміт сыйлап отыр. Еуробондты 4,412% кірістілікпен орналастыруымыз Қазақстанға деген оптимизмді одан әрі күшейтті. Сіз де біраз нәрсе түсіндіңіз деп ойлаймын» дейді сарапшы.
