Заңда цифрлық қаржы активтері үшін құқықтық режим енгізіледі, сандық теңгенің құқықтық мәртебесі бекітіледі, банктерді лицензиялаудың екі деңгейлі жүйесі енгізіледі, дағдарысқа қарсы реттеудің үш сатылы жүйесі әзірленеді. Соның ішіндегі ең басты өзгерістер, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі төрағасының орынбасары Дәурен Сәлімбаевтың айтуынша, жаңа заңның шеңберінде тұтынушылардың құқықтарын реттеуге, қадағалауға, лицензиялауға, қорғауға, әсіресе кредиттік өнімдер бойынша және банктердің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көзқарастар өзгертілді.
Жаңа заңда алғаш рет сандық қаржы активтері үшін — токенделген қаржы құралдары деп аталатын құқықтық режим енгізіледі.
1. ақшамен қамтамасыз етілген стейблкоиндер;
2. нақты базалық активпен шығарылатын қамтамасыз етілген цифрлық активтер;
3. сондай-ақ цифрлық нысандағы қаржы құралдары — акциялар, облигациялар және токендер форматындағы басқа да бағалы қағаздар.
Ұлттық Банк цифрлық платформалар мен инфрақұрылымның жұмысы үшiн техникалық стандарттарды белгiлейдi және стейблкоиндардың шығарылуы мен айналымын реттейдi, олардың бiрыңғай құқықтық жүйеге кiрiгуiн бақылайтын болады.
ҚНДРА өкілінің айтуынша, агенттік нарықтың инвестициялық жағына шоғырланады, цифрлық бағалы қағаздар мен басқа да қаржы құралдарының шығарылуы мен айналысын реттейді, эмитенттерге қойылатын талаптарды белгілейді, ақпараттың ашылуын қадағалайды және инвесторларды қорғауды қамтамасыз етеді. Екі орган бірлесіп негізгі инфрақұрылым — платформалар, тіркеушілер мен биржалар жұмысының ережелерін анықтайтын болады, бұл цифрлық активтер нарығын ашық және қауіпсіз дамытуға мүмкіндік береді.
Бұдан басқа, цифрлық валютаның құқықтық мәртебесі ұлттық валютаның жаңа нысаны ретінде бекітіледі, оны цифрлық ортада — мобильді қосымшалар, интернет-сервистер және өзге де технологиялар арқылы пайдалануға болады.
«Ол жылдам және қауіпсіз есептеулер жүйесінің маңызды элементіне айналады. Бұдан басқа, төлем ұйымдарына қойылатын талаптарды күшейту ұсынылады. Атап айтқанда, төлем ұйымын есептік тіркеуге және төлем ұйымдарының тізілімінен алып тастау үшін негіздемелер», — деп атап өтті Д. Сәлімбаев.
Жаңа заңның жаңалықтарының бірі банктерді лицензиялаудың екі деңгейлі жүйесін: базалық және әмбебап лицензияларды енгізу болды. Дәурен Сәлімбаевтың айтуынша, бұл шектеулер қатысушыларды артық реттеуші жүктемемен жүктемей, әлеуетті тәуекелдерді төмендетуге мүмкіндік береді.
Бұл ретте базалық лицензияның болуы мұндай банктерді қадағалау талаптарынан босатпайды. Олар SREP — Supervisory Review and Evaluation Process қадағалау моделі бойынша тұрақтылықты бағалау рәсімін қоса алғанда, тұрақты тексерулерден өтетін болады.
«Бұл тәуекелдерді, корпоративтік басқаруды, капиталдың барабарлығын және басқа да көрсеткіштерді қамтитын банктің тұрақтылығын бағалаудың кешенді әдістемесі. Осылайша, жаңа қатысушылардың сенімділігі мен адалдығы әмбебап банктермен бірдей, бірақ олардың қызметінің ауқымын ескере отырып қамтамасыз етіледі», — деп қортындылады ҚНДРА басшысы.
Әмбебап лицензия жұмыс iстеп тұрған iрi банктер үшiн сақталады және классикалық кредиттеуден инвестициялық қызмет көрсетуге дейiнгi операциялардың барлық спектрiн жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi.
Жаңа заң адал жарнамаға, өнім шарттарын ашуға, күштеп таңуға тыйым салуға және қызметтің жарамдылығын бағалауға қойылатын талаптарды енгізеді. Қаржы ұйымдары нақты өнімнің нақты адамға сай келетінін тексеруге міндетті.
Әсіресе халықтың осал топтарының арасында шектен тыс борыштық жүктемені болдырмайтын жауапты кредит беру стандарттары енгізіледі.
Дәурен Сәлімбаевтың айтуынша, шағымдарды қарау жүйесі екі кезеңде құрылады: алдымен қызметті жеткізушінің өзі шағымды қарайды, содан кейін — қаржы омбудсманының бірыңғай қызметі. Бұл институт омбудсмандардың барлық функцияларын біріктіреді және клиенттер мен қаржы ұйымдары арасындағы дауларды шешудің сотқа дейінгі негізгі тетігіне айналады, деп түсіндірді ол.
