Тұрғын үй нарығы 2026 жылғы 1 қаңтарынан басталатын өзгерістерге қарап іштен тынып тұр. Келер жылдан бастап нарықтың осы сегменті ҚҚС жеңілдіктерінен айырылады.
Нарыққа талдау жасаған бағаның күрт өсуі болмайды деп отыр. Құрылыс магнаттарының пайдасы бағаның тым аспандап кетуіне жол бермейді деген үкімет құрылыс компанияларының көретін пайдасы шығаннан қанша есе көп екенін айта алмай отыр.
2026 жылғы 1 қаңтардан бастап…
• Жеңілдікті алып тастау:
Тұрғын үйді сату және жалға беру кезінде құрылыс салушылар үшін ҚҚС-тан босату өз қолданысын тоқтатады.
• Жаңа ҚҚС мөлшерлемесі:
2026 жылдан басталған нысандар үшін құрылыс салушылар 16%ставка бойынша қосылған құн салығын төлейтін болады.
Бұл нарық үшін нені білдіреді:
• Бастапқы нарықтағы бағаның өсуі:
Құрылыс салушылар ҚҚС жаңа сомасын бастапқы нарықтағы пәтерлердің құнына қосуы мүмкін, бұл бағаның қымбаттауына алып келеді.
Жылжымайтын мүлік саласындағы сарапшы Александр Пактің пікірінше, құрылыс салушылар ұсынысты тегістеу үшін 2026 жылғы ҚҚС-ты шаршы метр құнына енгізуде. Осыған байланысты Қазақстанда пәтерлер мен үйлер бағасының күрт көтерілуі күтілмейді.
«ҚҚС салдарынан күрт қымбаттайды деп ойламаймын. Бағалар нарықты реттейді, ал ол шекте, өйткені азаматтардың қаржылық мүмкіндіктері шектеулі. Әрине, бастапқы тұрғын үй бағасы бірден 20% -ға қымбаттайды деп санайтын адамдардың салдарынан психологиялық алыпсатарлық секірістер болуы мүмкін. Бірақ ұсыныстың жоқтығы нәтижесінде баға бұрынғы деңгейге қайтады», — деп түсіндірді А. Пак.
Оның айтуынша, Ұлттық банктің негізгі мөлшерлемесі мен инфляцияға байланысты екенін, бірақ тұтастай алғанда баға өсімінің баяулауы күтіліп отырғанын қосты. Сарапшының пікірінше, бағаның шамамен өсуі айына 1,5% деңгейінде немесе 3%-дан төмен болады.
Қазақстанның өзін-өзі реттейтін риэлторлар қауымдастығы президентінің кеңесшісі Нина Лукьяненко салықтық өзгерістер шаршы метрдің құнына қалай әсер ететіні, неге бағаның өсуі салықтарға емес, азаматтардың төлем қабілеттілігіне тәуелді екендігі және бастапқы нарықта ұсыныстың тапшылығын күтудің қажеті туралы айтып берді. «ҚҚС арттыру жылжымайтын мүлік құнына әсер ететін жалғыз фактор емес. Бағалар көптеген экономикалық факторлардың ықпалымен қалыптасады Біріншісі — тіпті бірінші баспанаға да шамасы келмейтіндер. Егер олар ҚҚС салдарынан қымбаттайтын болса, пәтер сатып алуға баруы екіталай. Мұндай сатып алушылар бұрынғысынша жеңілдікті ипотекаға, бөліп-бөліп төлеуге немесе мемлекеттік субсидияларға үміт артады, мысалы, жас мамандар немесе қоныс аудару бағдарламаларына қатысушылар үшін» дейді ол. Оның айтуынша, қазір ақшалы азаматтар артық қаржысын депозитте емес, пайда әкелетін сегментке салғанды құп көреді. Құрылыс жағдайында бұл ұзақ процесс. Тауарды жасау 2-3 жылды алады. Түпкі тұтынушыны қаржылай қолдау тетіктерінің болмауы, құрылыс материалдары бағасының өсуі, валюта бағамының ауытқуы, мемлекет тарапынан тексерулер — осының бәрі пайданы есептеуді болжауға келмейді. «Сондықтан өзгерістерді бақылайтын боламыз. Тұтынушыға қауіп жоқ. Ең бастысы, сатып алуға лайықты нысанды мұқият таңдау» дейді ол.
Сауда саясаты туралы заң керек
Ал екінші сарапшы Расул Рысмамбет халықаралық сауда заңында тауар бағасы бастапқы құнынан тек 20 пайызға жоғары тұру екенін айтады. Бізде сауда заңынын реттеп отырған заң жоқ. Бұл шетелден тауар тасымдалдайтын кәсіпкерлерге бағаны қалаған деңгейге көтеруге мұмкіндік беріп отыр. Одан бөлек біз тек ішкі емес, сыртқы нарықтың қыспағында тұрмыз. Қазақ нарығын Қытай нарырығында 5 млн теңге тұратын авткөліктің бізге 15 млн болып жететіні көзіміз үйреніп кеткен құбылысқа айналды. Демек сауда саласындағы кейбір тетіктерді халықаралық заңдармен үйлестірмей, бұл мәселе шешілмейді.
