Орталық Азия елдері үшін экономикалық болжамдарды қайта қараған Дүниежүзілік банк Қазақстанға ғана болжамды нашарлатты. Банктің жаңартылған маусым айындағы есебіне сәйкес:
Қазақстанның 2025 жылға арналған ЖІӨ өсу болжамы 4,5% -ды құрады, бұл қаңтар айындағы бағалаудан 0,2 пайыздық тармаққа төмен.
- Орталық Азияның барлық елдерімен салыстырғанда көрсеткіш мәз емес.
- 2026 жыл үшін болжам сәл жақсарды — 3,6% -ға дейін (+ 0,1 п.п.)
ҚР ҚМ БҒМ Философия, саясаттану және дінтану институтының бас ғылыми қызметкері Вячеслав Додонов журналистерге берген сұхбатында Қазақстандағы ағымдағы экономикалық жағдай тұтастай алғанда тұрақты және осы жылдың алғашқы айлары туралы айтатын болсақ, жеткілікті түрде қолайлы екенін айтты.
Биылғы жылы өнеркәсіп қарқынды дамып, экономика бойынша орташа қарқыннан озып келеді, және де бірнеше жыл ішінде алғаш рет қарқынды өсім Қазақстан экономикасының негізі болған тау-кен өнеркәсібінде (6,1%) байқалады, бірақ соңғы бес жыл ішінде ондағы өсім нөлге жуық болды «, — деп атап өтті сарапшы.
Оның пікірінше, өңдеу өнеркәсібі одан да қарқынды өсуде — 8,7%.
«Бұл өсім мемлекеттің қызметтің осы басым түрін дамыту жөніндегі жүйелі күш-жігерін, басқа салалар (мысалы, құрылыс) тарапынан сұраныстың артуын және қолайлы сыртқы жағдайларды көрсетеді. Сондықтан тұтастай алғанда осы жылдың алғашқы айларында экономикадағы жағдай қолайлы, бірақ оны қиындататын кейбір созылмалы проблемалар бар, атап айтқанда, бюджет саласында, тұтастай алғанда, мемлекеттік қаржының тұрақтылығы бөлігінде, бірақ әзірге бұл проблемалар даму жолында сыни кедергілер тудырмайды «, — деп санайды Вячеслав Додонов.
Қазақстан экономикасына не болады?
Бұл мәселеге түсініктеме бере отырып, Вячеслав Додонов ерекше ештеңе болмайтынын мәлімдеді.
«Экономика алдыңғы жылдардағыдай — негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің аздап ауытқуымен дамитын болады, қайсыбір жақсы, қайсыбір нашар, бірақ тұтастай алғанда сол траекторияда қалады. Кейбір шамадан тыс оптимистік болжамдар мен жоспарлар орындалмайтыны анық (ЖІӨ-ні екі еселеу немесе Ұлттық қордың көлемін 100 млрд. долларға жеткізу сияқты), бірақ таяу арада ерекше өткір проблемалар күтілмейді «, — деп санайды сарапшы.
Проблемалар туралы айта келе, ол «бюджет процесінде кейбір шиеленістер сақталады, бұл бюджет қаражатына қатысты әлдеқайда үнемділікке алып келеді» деген пікір білдірді.
«Сондай-ақ мұнай бағасының төмендеуі және осы жағдайдың екінші жартыжылдықта көрінетін басқа да салдарлары аясында сыртқы экономикалық көрсеткіштердің біршама нашарлауын күтуге болады. Осы және басқа да факторлар жыл соңына қарай ЖІӨ өсу динамикасын біршама бәсеңдетіп, теңге бағамының біршама төмендеуіне әкелуі мүмкін (тағы да, оның жыл сайынғы қалыпты төмендеуінің қалыпты үрдісі аясында), бірақ таяу арада ешқандай ерекше проблемалар мен дағдарыстарды күтудің қажеті жоқ «, — деп мәлімдеді ғалым.
Сонымен қатар, оның айтуынша:
- биылғы экономикалық өсім 4,5-5%.
- өткен жылдардан айтарлықтай айырмашылығы жоқ, жағдай қалыпты.
Сенімсіздік синдромы қоғам үшін сары шырмауықпен бірдей
Келесі сарапшы Данияр Әшімбаевтың айтуынша, экономикалық саясат экономикадағы жағдай керемет деген ойды қоғамдық пікірмен интегарциялап жіберуге асығып тұрады. Шын мәнісінде бізде экономикадағы жағдай сын тезінде қалтырап тұрған жоқ. Бірақ кейбір сарапшылар тәуелсіздігіміздің 30 жетістіктерді, реформаларымызды жоққа шығаруға тырысып келді.
Соңғы жылы бюджет сыр берді, инвестициялық және салықтық ахуал нашарлады, инфляция дес бермей кетті. Инфрақұрылымның жылдар бойы жаңғыртылмағаны бюджетке салмақ салды.
Бізге экономикалық бағытқа өзгерістер енгізіп, сонымен бірге қоғамға жағымды көңіл-күй сіңіруден өзге жол жоқ.
Салқынқандылық үстемдік құрған жерде эмоцияға орын жоқ
Оның айтуынша, қазіргі формула:
Үкіметтің экономикалық блогына мимен, тағы да мимен жұмыс істеу. Салқынқандылық үстемдік құрған жерде эмоцияға орын жоқ.
Мемлекеттік аудитттің батылдығын тек құптауға болады. Бұл ретте үкіметке мемлекеттік аудитпен дауласудың қажеті жоқ. Егер экономикадағы жағдай керемет деп жүре берсек, кемшіліктер сол деректің тасасында қалады. Бізге үкіметтің жағымды бейнесін құрудан аулақ болу керек.
Сарапшылардың біразы ДБ немесе кейбір халықаралық институттардың экономикалық өсімге байланысты жобалары Үкіметтің бет түзейтін құбыламсына айналмау керек.
Үкімет өсім қуалай бермей, сол өсім халықтың жағдайына неге әсер етпейді деген сұраққа жауап іздесе, сол бағытта жұмыс істесе ғана нақты нәтиже болады.
