Бұл сарапшының телеграм арнасындағы жазбасы.
Оның айтуынша, алдағы жылдары Ұлттық қор қаражатты жұмсау режимінде болады, бұл Қасым-Жомарт Тоқаевтың 100 млрд долларға қол жеткізу туралы тапсырмасын орындауға қауіп төндіреді.
«Кірістілік пен мөлдірлік қаражатты инвестициялаудың тиімділігі туралы көптен бері сұрақ туғызып келеді. Ұлттық қордың 2030 жылға дейінгі активтерін басқару тұжырымдамасына сәйкес құрылым мынадай болуы тиіс: 60% — облигациялар, 30% — акциялар, 5% -ға дейін — баламалы құралдар және осынша алтын «, — деп атап өтті Олжас Байділдинов.
Бірақ Ұлттық қорда ұлттық компаниялардың акциялары бар — «ҚазМұнайГаз», «Қазатомөнеркәсіп», «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ облигациялары. Бұл қордағы нақты активтер құжаттарда формальды түрде көрсетілгеннен аз дегенді білдіреді. Нәтижесінде президенттің Ұлттық қорды ұлғайту жөніндегі тапсырмасын тек қағаз жүзінде ғана орындауы мүмкін. Ал шын мәнісінде ол осал күйінде қалады. Мұнай бағасы төмен болған жағдайда қорға түсім азаяды, демек оны толықтыру мен жұмсау тетіктерін қайта қарауға тура келеді. Сарапшының айтуынша нәтижелерді объективті бағалаумен активтерді тексеру қажет, себебі Қазақстан мен әлем жоғары бағаның шикізаттық суперциклінен өтті. Ұлттық қор бұрынғы көлемде жинақталмауы мүмкін
Жаңа «мега-қордың» екінші компоненті БЖЗҚ болуы мүмкін
Ол қазір шығынды — 2025 жылдың бірінші тоқсанында 447 млрд теңге жоғалтқан. Соңғы он жылда оның орташа жылдық нақты кірістілігі бар болғаны 1,2% -ды құрады. БЖЗҚ активтерінің құны әлемдік нарықтармен бірге ауытқиды. Бұл ретте қордан ақша инфрақұрылымға, энергетикаға және ҰӘҚ жобаларына салынады.
Сарапшының айтуынша, алдағы жылдары БЖЗҚ салымшыларының төрттен бірі зейнетке шығады. Оларға төленетін төлемдер зейнетақы жүйесін келесі 12-14 жылға жүктейді. Мемлекет әлеуметтік көмекті қаржыландыру үшін БЖЗҚ-ға бюджеттен ақша құюға тура келуі мүмкін. Сондықтан біраз уақыттан кейін қорды бірдеңемен біріктіру қажет болады.
Сарапшының пікірінше, барлық үш қордың активтерін шоғырландыру олардың сенімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
«Жалпы Ұлттық қор мен БЖЗҚ активтерінің құрылымындағы акциялар, облигациялар мен басқа да қағаздар» Самұрық-Қазына «ҰӘҚ-ның нақты активтерінен ұтылатыны анық, өйткені ақыр соңында бұл жобалар Қазақстан экономикасына жұмыс істейді. Ұлттық қордың да, БЖЗҚ-ның да құрылымында ҰӘҚ МК акциялары мен облигациялары бар, демек, мемлекеттік жоспарлау мақсаттары үшін «фирмааралық» берешексіз таза активтерден бастау қажет. Қазір БЖЗҚ активтері 22,3 трлн теңгені (шамамен 44 млрд доллар), Ұлттық қордың активтері шамамен 58 млрд долларды, ҰӘҚ активтері — шамамен 80 млрд долларды құрайды. Менің ойымша, «фирмааралық» акциялар мен облигацияларды есептемегенде, бұл 150 млрд доллар таза активтер, менің ойымша, «Самұрық-Қазына» оларды неғұрлым тиімді басқаруы мүмкін» дейді сарапшы
