Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы мамырдың басында шетел валютасына сұраныс ұсыныстан асып түскеніне назар аударды.
Ұйым оны елдегі шетел компанияларының валютаны көптеп сатып алуымен, сонымен бірге халықтың мамырдағы демалыс күндері көп қыдыруымен байланыстырып отыр.
Мұнай бағасының бір аптаның ішінде 7-8 долларға арзандауына OPEC+ ұйымының шешімі себеп болды. Өйткені мұнай экспорттаушы елдер маусым айындағы мұнай өндірісін тағы 411 мың баррельге арттыруға келісті. Сауд Арабиясы бастаған мұнай өндірушілер бірнеше айдан бері Қазақстанды жазалау науқанын жүргізіп жатыр.
Экономикасы шикізат экспортына тәуелді Қазақстан үшін мұнайдың қымбат болғаны жөн. Оның үстіне, 2025 жылғы бюджетте мұнайдың бір баррелі 75 доллар деп есептелген. Республика бюджетіне ақша жетпей жатқан тұста мұнай құнының арзандауы экономикаға қосымша қысым түсіреді.
Оның үстіне мұнай арзандаған сайын ұлттық валюта құнын жоғалтатын жағымсыз үрдіс қалыптасқан. Экономист Алмас Чукиннің айтуынша, мұнай бағасының аздап өзгеруі де елеулі қаржылық салдарға алып келуі мүмкін.
«Бізде мұнай бағасы, мысалы, барреліне 70-тен 64 долларға дейін төмендегенде, бұл 6 долларға шамалы құлдырау сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ Қазақстан үшін мұндай өзгерістер бір қарағанда әлдеқайда ауыр. Бұл теориялық есептеулерде көрсетілгендей, жай ғана 10% -ға төмендеу емес. Бағаның әрбір төмендеуі үлкен шығынды білдіретін қисық сызық. Бұл жерде алып тастады, сол жерде алып тастады, нәтижесінде әсері апатты болып шығады», деп атап өтті Чукин.
Ұлттық қор 2-3 жыл бойы шығындарды көтере алмайды
Оның айтуынша, елдің резерві болып табылатын Ұлттық қор 2-3 жыл бойы шығындарды көтере алмайды.
— Біздің Ұлттық қор бұған еш кедергі келтірмейді. Бұл жерде бюджетті секвестрлеу, көп нәрсені қайта қарау керек болады. Яғни ел экономикасының моделі өзгереді. Бір жыл ішінде Қазақстан 20-30 миллиард доллар шығынға ұшырауы мүмкін. Алайда, егер жағдай бірнеше жыл қатарынан қайталанса, жалпы шығын 60-190 миллиард долларға жетуі мүмкін. Мұндай шығындар — әзіл емес, — деп атап өтті экономист.
Доллардың болашағы туралы сөз болғанда, Чукин жақын арада оның құнсыздануын күтпеу керектігін түсіндірді.
— Мен неге көбі доллардың құнсыздануы туралы айта бастағанына таң қаламын. Неге құнсыздану? АҚШ экономикасы тоқтап қалуы мүмкін, бірақ бұл әлемде доллар көп болады дегенді білдірмейді. Әлемдік нарыққа доллар ағыны төмендейді, себебі АҚШ сауда балансын теңестіреді. Мысалы, жапондық Sony компаниясы теледидарларды АҚШ-та сатады, бірақ оған иен керек және ол долларды өз валютасына ауыстырады. Бұл доллар әлемдік айналымнан жоғалып кететінін білдіреді «, — деп түйіндеді Алмас Чукин.
