«Банктер басым және инвестициялық жобалардың жаңа пулын қаржыландыруға, сондай-ақ инфрақұрылымды, энергетикалық және коммуналдық секторларды жаңғыртуға белсенді қатысуға дайын», — деді Мәдина Әбілқасымова.
Ол еске салып өткендей, 2024 жылы экономикаға берілген несиелер 20,9% -ға артып, 33,8 трлн теңгені құрады. Бизнес кредиттері 16,3% -ға, 13,1 трлн теңгеге дейін, оның ішінде ірі бизнес субъектілері 9,2% -ға, 4,3 трлн теңгеге дейін ұлғайды. ШОБ несиелері 13,1% -ға, 6,5 трлн теңгеге дейін, жеке кәсіпкерлер — 46,6% -ға, 2,3 трлн теңгеге дейін өсті. Корпоративтік бизнеске берілген жаңа қарыздардың жалпы көлемі 2024 жылы 18,2 трлн теңгені құрады.
«Бизнеске берілетін несиелердің сапасы жоғары деңгейде қалып отыр. Мәселен, 90 күннен астам мерзімі өткен қарыздар бизнеске берілген кредиттер қоржынының 2,1% -ын құрайды. Бизнес субъектілерін банктік кредиттеумен қамту кеңеюде. 2024 жылы қарыз алушылар саны 20,3% мыңға артып, 534 мың субъектіге жетті «, — деп хабарлады ол.
Экономика салалары бөлінісінде банктер кредиттерінің үлесі 82% -ды құрады, бұл ретте өнеркәсіп саласындағы үлес 70% -ды, құрылыс пен саудада 99% -дан астам, көлік пен байланыста 82% -дан астам, ауыл шаруашылығында 50% -ды құрады.
Экономиканың нақты секторына кредит берудің жыл сайынғы өсуін қамтамасыз ету үшін мынадай шаралар қабылданды:
- — 2024 жылы банктердің өтімділігін босату үшін өтімділік коэффициентінің төмендетілген мәні 0,9 деңгейіне дейін жеткізілді. Бұл банктердің өтімділігін 1,6 трлн теңгеге босатуға мүмкіндік берді. Қабылданған шараларды ескере отырып, өтімді активтердің жалпы көлемінен өтімділіктің еркін қоры шамамен 6 трлн теңгені құрайды;
- — бизнеске кредит беруді кеңейту үшін банктерді қорландырудың тұрақты базасының болуы маңызды болып табылады, қазіргі уақытта банктерді қорландыру құрылымында негізгі үлесті клиенттердің салымдары алады, олар міндеттемелердің 80% -ын құрайды.
- — тұрақты қорландыру коэффициентінің төмендетілген мәні 0,9 деңгейінде белгіленді.
- — банктерді ұзақ мерзімді қорландыру тетігі қабылданды. Оның негізгі міндеті қарыз алушылардың ұзақ мерзімді жобаларын несиелендіру мүмкіндігі болып табылады. Қаражат банктердің нарықтық мөлшерлеме бойынша жеті жылға дейінгі мерзімге теңгемен облигациялар шығаруы арқылы бөлінеді, жоспарланған қаржыландыру көлемі — 500 млрд теңге, оның ішінде банктер өңдеу өнеркәсібі, электрмен жабдықтау және көлік салаларындағы 72 жобаны кредиттеуге 220 млрд теңге тартты.
«Ұзақ мерзімді қорландыру банктерінің шетелдік капитал нарықтарын тартуы бойынша шаралар қабылдануда. Бизнес кредиттерін валютамен өлшеу тәуекелін 200% -дан 100% -ға дейін төмендету жоспарлануда «, — деп нақтылады агенттік басшысы.
Шағын және орта бизнесті несиелендіруге ерекше назар аударылды. Кредиттерді 100% мөлшерінде стандартты тәуекел-салмақтау кезінде капиталға қатысты шағын және орта бизнес қарыздарын тәуекел-салмақтау 50% -ға дейін төмендетілді. Бұл 1,5 трлн теңгеден астам сомаға ШОБ жаңа қарыздарын беру үшін банктердің капиталын босатуға мүмкіндік берді. 500 млн теңгеге дейінгі қарыздар бойынша кредитке қабілеттілікті талдаудың жеңілдетілген тәртібі енгізілді.
2023-2024 жылдары банктердің ақпараттық жүйелерін 52 мемлекеттік сервистермен интеграциялау іске асырылды. Ағымдағы жылы банктердің қосымша 19 мемлекеттік деректер базасымен интеграциясы аяқталады. Нәтижесінде бизнеске кепілсіз несиелер көлемі өткен жылы 35% -ға артып, 3,7 трлн теңгеге жетті, бұл бизнеске берілген несиелердің жалпы көлемінің 21% -ын құрайды.
«Банктердің кепіл саясатын жеңілдету үшін өткен жылы кепілдіктің жекелеген түрлеріне қойылатын талаптар жеңілдетілді. Атап айтқанда, жеңіл көлік бойынша өтімділік коэффициенті 50% -дан 60% -ға дейін, жабдық бойынша 40% -дан 55% -ға дейін, МЖӘ мен офтейк-келісімшарттардан ақша ағындары бойынша 0% -дан 50% -ға дейін өсті. Өткен жылы осындай кепілдіктерді сату рәсімін жеңілдету үшін жер қойнауын пайдалану және уақытша жер пайдалану құқығы түріндегі кепілдіктердің тиімділігін арттыру бойынша заңнамалық түзетулер қабылданды «, — деп нақтылады Мәдина Әбілқасымова.
Оның айтуынша, кепілдіктер шектеулі жағдайда несиелерді кепілдендіру тетігінің рөлі артқан. Бүгінгі таңда 607 млрд теңгенің бизнес несиесінің 5% кепілдікпен жабылған. Шағын және орта бизнес қарыздарын кепілдендіру құралдарын кеңейту үшін ШОБ кредиттері бойынша кепілдік беру қорын құру пысықталуда.
«Мемлекеттің қатысуынан басқа, жаңа кепілдік қорының басты ерекшелігі оны банктердің жыл сайынғы жарналары есебінен қаржыландыру болып табылады. Кепілдік қоры шағын және орта бизнес несиелерінің 85% -ын, 3,5 млрд теңгеге дейін жабатын болады. Кепілдік қорын құру үшін агенттік тиісті заңнамалық түзетулер әзірлеп, үкіметке енгізді «, — деп баса айтты ЖҚРА басшысы.
Ірі инвестициялық жобаларды кредиттеу үшін 2024 жылы синдикатталған кредиттеуді дамыту үшін заңнамалық түзетулер қабылданды, синдикатқа қатысушылардың құрамы резидент еместердің банктері есебінен кеңейтілді және халықаралық құқық қағидаттарында жұқтырылған заеммен шарт жасасу үшін жағдайлар жасалды.
Қазақстанның Даму банкі базасында синдикатталған несиелеу бойынша жобалық офис құрылып, 6,5 трлн теңгенің инвестициялық жобалар пулы қалыптастырылды, синдикатталған несиелеу және бірлесіп қаржыландыру тетігі арқылы 835 млрд теңгенің бес жобасын қаржыландыру басталды.
