Бірер күннен бері Кеше «Транснефть» Каспий құбыр желісі консорциумымен (КҚК) қазақ мұнайын айдау көрсеткіші шамамен 30%-ға қысқаруы мүмкін екенін, Қазақстан энергетика министрлігі «отандық мұнайға шектеу жоқ, қабы, лдау кестеге сай жүзеге асатынын хабарлап жатыр.
Украина ұзақ уақыт бойы Қазақстан мен оның халықаралық серіктестеріне зиян келтіруден тартынып, КТК инфрақұрылымына шабуыл жасамады.
«Украинаның қорғаныс күштері Ресейдің қарулы агрессиясын қолдайтын стратегиялық нысандарға шабуыл жасау құқығын өзіне қалдырады. Ресейдің заңсыз соғысын қолдайтын инфрақұрылымды жою операциялары жалғасады», — делінген бас штабтың мәлімдемесінде.
Хабарламада «Кропоткинская» стансасы арқылы өтетін мұнайдың 90% -ы Теңізден келетін қазақстандық мұнай екені айтылмаған.
2001 жылы Каспий құбыр желісі консорциумы (КҚК) іске қосылған уақытта Қазақстанның ондағы үлесі әлдеқайда төмен болды. 2023 жылы мұнайдың 40 пайызын ғана КҚК-мен сыртқа шығаратын. Он жылда бұл көрсеткіш 80 пайызға жетті, яғни Каспий құбырына тәуелділік екі есе өсті. Бағытты әртараптандыру үшін жаңа танкерлер қажет,қолдағы бар көліктердің 80%-ы Ресей арқылы өтеді. Тасымалдау екі құбыр бағыты бойынша жүзеге асырылады – Каспий құбыр консорциумы (КҚК) құбыры бойынша Новороссийск портына және Атырау – Самара мұнай құбыры арқылы және одан әрі Ресей аумағы арқылы Усть-Франция портына дейін өтеді.
Мұнайдың 15 пайызы Атырау-Самара құбырымен, яғни ол да Ресей арқылы экспортталады. Сарапшылардың сөзінше, біқ бұл бағытта барынша бейғам болдық, кейінгі 20 жылда қауіпті болжайтын менеджмент жүргізбеген. Қазір балама жол «Баку – Тбилиси – Жейханмен» тасылатын мұнай көлемін 20 млн тоннаға дейін кеңейту жоспары бар. Бір бағытта бағдарға алудың тәуекелі терең болатынын кешегі жағдай көрсетті. Мұнай сарапшысы Олжас Байділдиновтың айтуынша, Теңіз-Новороссийск бағыты бойынша шикізатты тасымалдау 30% -ға төмендеген жағдайда Қазақстан бюджеті шамамен $600 млн немесе 300 млрд теңге болуы мүмкін.
«КҚК (Каспий құбыр консорциумы) біздің елден мұнай айдауды 1,5 − 2 айға 30% -ға төмендетуі мүмкін. Қазақстаннан 53,8 млн тонна мұнай 2024 жылы КҚК арқылы тасымалданған. Айына 4,5 млн тонна, 2 айда — 9 млн. Сәйкесінше, бұл көлемнің 30% — 2,7 млн тонна немесе нарықтық құны шамамен $1,4 млрд (баррель үшін $70) болатын 19,7 млн баррель», — жазады Олжас Байділдинов.
Сонымен қатар, ол американдық Chevron және ExxonMobil үлесі 70% құрайтын Теңіз жобасы кеңейтуді аяқтағанын және өндірістің ұлғайған көлеміне шығуға тиіс екенін ескеру керек. Оның айтуынша, мұнай айдау станциясына келтірілген залалдың өзі де шығын. Шығынның жалпы сомасын 2 млрд доллар болуы мүмкін.
Bloomberg хабарлағандай, Brent маркалы мұнайдың бағасы «Кропоткинская» мұнай айдау стансасына дронның соққысы туралы хабар мен ОПЕК + картелі өндірісті ұлғайту туралы шешімді төртінші рет кейінге қалдыруды жоспарлап отыр деген сыбыстан кейін барреліне 75 доллар шамасында тоқтады.
IG Asia Pte компаниясының бизнес-талдаушысы Йип Джун Ронг.
«Ресейдегі қазақстандық экспорттық құбыр нысанына дронның соққысы нарықтағы» аю «көңіл-күйінің катализаторы болды», — деп атап өтті.
Мұнай бағытын әртараптандыру қажаттігі 2023 жылдан бастап қаттырақ айтыла бастады. Біздің мұнай дипломатиясындағы ойын ережесі соның нәтижесіне осы бағыттың нәтижесіне қарап анықталатынын кешегі жағдай көрсетті. Бұл оқиға бізге Ресей арқылы мұнай тасымалдасаң, балама бағыт ойыңда болсын» деген қағиданы миымызға шегелеп кетті. 2023 жылы 19 шілде күні Үкімет Қазақстан мен Ресей арасындағы Ресейден Қытайға мұнайды Қазақстан арқылы тасымалдау туралы келісімге өзгерістер енгізу туралы құжат жобасын ашық НҚА порталында жариялағаны белгілі. Жаңа құжат жобасында бұрынғы келісімнен бірқатар өзгешелігі бар. Атап айтқанда, бұрын Ресей Қазақстан арқылы Қытайға 7 млн тонна (10 млн тоннаға дейін арттыруға болады) мұнай тасымалдай алса, енді оның мөлшері бірден 10 млн тонна болып бекітілмек.
